Kritiek op Merz' migratie-uitspraken houdt aan

De ophef is ontstaan na een bezoek van Merz vorige week aan de Oost-Duitse deelstaat Brandenburg. Gevraagd naar zijn strategie ten opzichte van de steeds sterker wordende AfD verwees hij naar het migratiebeleid van zijn regering en zei dat die daar al "zeer ver" mee is. "Maar we hebben natuurlijk altijd in het stadsbeeld nog dit probleem en daarom is de minister van Binnenlandse Zaken er mee bezig nu ook gedwongen terugkeer op grote schaal mogelijk te maken", zei Merz vorige week.

Daarop volgde kritiek van meerdere politici, ook uit zijn eigen CDU, die Merz' uitspraak zien als een afwijzing van migranten. Sommigen noemden zijn woorden racistisch en eisten excuses. Zondagavond protesteerden rond de 2.000 mensen in Berlijn bij de Brandenburger Tor met lichtjes tegen Merz' uitspraken, onder meer met teksten als 'Wij zij het stadsbeeld!'

Maandagochtend werd Merz tijdens een persconferentie naar zijn uitspraak en de ophef daarover gevraagd, maar hij nam daar niets van terug, zei hij. "Integendeel, ik benadruk het nog een keer." Vraag het in je eigen omgeving, vraag het aan je dochters, zei de kanselier: "Allemaal bevestigen ze dat het een probleem is - zeker als het donker wordt." Het gaat om de veiligheid in de publieke ruimte, aldus Merz. Alleen als die gegarandeerd is, vinden mensen ook weer "hun vetrouwen in de politieke partijen terug". 

Kritiek vanuit CDU en SPD

Zowel van coalitiepartner SPD als vanuit zijn eigen CDU kreeg Merz daarna opnieuw kritiek. Er zijn problemen in Duitse steden en daar moet wat aan worden gedaan. Maar te suggereren dat je die kunt oplossen door mensen het land uit te zetten, is veel te kort door de bocht, zeggen zijn critici. Dat doet de complexiteit van de problemen geen recht en Merz wekt daarmee verwachtingen die niet zijn waar te maken, aldus Dennis Radtke, hoofd van de sociale vleugel van de CDU. Een kanselier heeft "een bijzondere verantwoordelijkheid voor de samenhang in de samenleving en voor de debatcultuur" en moet daarom volgens de CDU'er goed op zijn woorden letten. Vice-kanselier en minister van Financiën Lars Klingbeil (SPD) zei woensdagmiddag dat politici enorm moeten oppassen met discussies die ze initiëren. "Ik wil in een land leven waarin niet iemands uiterlijk bepaalt of je wel of niet in het stadsbeeld past." 

Met zijn polariserende uitspraken schaadt Merz bovendien de Duitse economie, waarschuwt het hoofd van het Deutsches Institut für Wirtschaftsforschung (DIW) Marcel Fratzscher. Duitsland is een immigratieland en heeft arbeidsmigranten nodig, aldus Fratzscher. Merz' woorden zorgen er alleen maar voor dat "het tekort aan vakkrachten in Duitsland de komende jaren toeneemt". 

Protest van 'de dochters'

Dinsdagavond hebben opnieuw rond de 2.000 mensen tegen Merz' uitspraken geprotesteerd, dit keer voor het CDU-partijkantoor in Berlijn, onder het motto 'wij zijn de dochters'. Ze droegen spandoeken met teksten als: 'We hebben geen stadsbeeld-probleem, maar een racisme-probleem' en 'dochters voor een kleurrijk stadsbeeld'. Een petitie 'Wir sind die Töchter' is woensdagmiddag al door 135.000 mensen ondertekend. Zij noemen Merz' woorden racistisch en eisen aandacht op voor het "structurele probleem van geweld tegen vrouwen", dat "bijna altijd thuis" plaatsvindt. "De daders zijn niet zomaar mensen in het 'stadsbeeld', maar echtgenoten, vaders of ex-partners." 

Steun kreeg Merz van CSU-leider en minister-president van Beieren Markus Söder en minister van Binnenlandse Zaken Alexander Dobrindt. Söder noemde het protest een "linkse campagne" tegen de kanselier. Er zijn, vooral in steden, "uitdagingen", omdat de "integratie niet gelukt is". Söder verwees daarbij naar problemen op stations en in zwembaden. Merz moet zulke ontwikkelingen kunnen benoemen, aldus de CSU-leider. Volgens Dobrindt verandert "illegale migratie het uiterlijk van onze steden", en ervaren veel mensen dat zo. CDU-fractievoorzitter Jens Spahn sprak eerder deze week in de Bild Zeitung soortgelijke woorden. Vooral op stations zie je"verwaarlozing, drugsdealers, jonge mannen, meestal met een migratie-achtergrond, meestal uit Oost-Europa of uit het Arabisch-islamitische cultuurgebied". Dat heeft volgens hem "te maken met irreguliere migratie". Lees meer bij Tagesschau over kritiek vanuit SPD en CDU en over de demonstratie, en lees meer bij RBB24, Tagesspiegel en Die Zeit

Merz reageerde woensdagavond op de ophef vanuit Londen, waar hij was voor een Europees topoverleg. Met zijn stadsbeeld-uitspraken doelde hij op immigranten die geen verblijfsvergunning en geen werk hebben en die zich niet aan de regels houden. "Velen van hen bepalen ook het beeld in onze steden." Daarom zijn inmiddels zoveel mensen in Duitsland en in andere EU-landen bang om zich in de publieke ruimte te begeven en heeft de politie in sommige wijken grote problemen, aldus Merz. Die problemen moeten volgens de kanselier Europees worden opgelost. Maar Duitsland heeft ook migranten nodig, benadrukte Merz. Mensen met een migratie-achtergrond zijn nu al "een onmisbaar onderdeel van onze arbeidsmarkt", ongeacht hun huidskleur of hoeveel generaties ze al in Duitsland wonen. Lees meer bij Der Spiegel

Dit artikel is gepubliceerd op woensdagochtend 22 oktober en 's middags aangevuld met informatie over de petitie 'Wir sind die Töchter' en over de kritiek van de DIW en van Klingbeil. Op donderdag is het bericht aangevuld met de reactie van Merz vanuit Londen.