Columns

De brugklasleerlingen zijn zelfstandig aan het werk. Ik heb het voor elkaar gekregen dat ze daarbij geen liederen door de klas gillen, geen geodriehoeken door het lokaal boemerangen en niet met bluetooth-achtige software op hun telefoon zomaar P. Diddy door de boxen achter het bord laten schallen. Buiten stuitert een basketbal, het regent, de TL-lampen schijnen sfeervol, zweet-, redbull- en deogeur is niet al te sterk aanwezig. Ik zou het bijna gezellig noemen.

Het gesprek verloopt geconcentreerd, mijn interviewpartner, een Zuid-Duitse ambtenaar, krijgt er rode koontjes van. Ik kijk heimelijk op mijn horloge: een half uur heb ik nog om haar tot openhartiger uitspraken over het lokale vluchtelingenbeleid te bewegen. Maar dan hoor ik achter me een licht gekerm, de kinderwagen wiebelt. Ik schrik.

Niet alleen de SPD lijkt in de ban van de nieuwe lijsttrekker Martin Schulz. Duitsers vieren hem als charismatische verlosser, schrijft ING-econoom Carsten Brzeski. Waar komt die Schulz-manie vandaan?

Het is weer de tijd van het jaar waarin docenten met pijn in de kaken van het glimlachen hun lokalen op staan te leuken. Waarin ze opscheppen over mooie projecten en leuke uitwisselingen, de liedjes van Peter Fox op repeat zetten, nog maar eens een poster van het Goethe Institut ophangen en in de splitseconde dat er geen gasten in het lokaal zijn snel een zakje Haribobeertjes uit het presenteermandje achteroverslaan. Jazeker: het is weer de tijd van de open dagen. Herre Gott du Gnädige Frau – rette uns.

‘Ach, idioten kennen we in Berlijn genoeg, daar schrikken we niet meer van.’ Mijn zwager, een geboren West-Berlijner, zegt het met enige trots. We zitten in de taxi in een klein dorp in Beieren, kinderen op schoot, koffers in de achterbak. De taxichauffeur heeft ons geschokt naar ‘de aanslag’ vlak voor Kerst gevraagd, als we vertellen dat we uit Berlijn komen.

Iduna Paalman volgt het Onderwijs Traineeship en geeft sinds kort Duits op een school voor havo en vwo in Amsterdam. Voor Duitslandweb schrijft ze over haar ervaringen in de klas. Vlak voor de kerstvakantie sprak ze met haar leerlingen over de aanslag in Berlijn.

‘Die Duitse oorlogsschuld’, zegt ze, ‘die voel ik ook’. Ze glimlacht er wat verlegen bij, een beetje vreemd klinkt het immers wel uit de mond van een jonge Aziatische vrouw, eind twintig. Ze heeft Chinese migranten als ouders, vertelt ze me, maar ze is zelf opgegroeid in Duitsland. En daar is ze zo goed geïntegreerd dat ze zich als Duitser nu schuldig zegt te voelen voor de Holocaust.

Zelfkritiek bij journalisten komt niet zo vaak voor en zelden is ze zo glashelder geformuleerd als door Giovanni di Lorenzo, de hoofdredacteur van het belangrijkste Duitse weekblad Die Zeit. “Onnodig hebben we de verdenking op ons geladen dat we met de machtigen onder een hoedje spelen.“ 

Angela Merkel heeft zich kandidaat gesteld voor een vierde termijn als kanselier. Toen ze in 2005 begon, had niemand verwacht dat ze het zo lang zou volhouden, zei directeur van het Duitsland Instituut Ton Nijhuis bij Merkels 10-jarig regeringsjubileum.

"Wát zijn wij volgens de New York Times?" Haar gezicht vertrok zich in een kramp, ongeloof vermengde zich met schrik. Ik had mijn kennis, een Berlijnse documentairemaakster, bij onze ontmoeting in de supermarkt zojuist verteld hoe er in meerdere internationale media sinds de verkiezing van Donald Trump ineens jubelend over Duitsland werd geschreven.