Artikelen

Ik verkeer weer in mijn jaarlijkse Berlijnse herfstroes. De geschiedenis lijkt in deze donkere dagen veel voelbaarder. De kolenkachellucht natuurlijk, maar ook de brede, nauwelijks verlichte en koude straten van Prenzlauerberg dragen hun deel aan mijn herfstroes bij.

Die Lebensreform - Entwürfe zur Neugestaltung von Kunst und Leben um 1900 is de titel van een tentoonstelling die momenteel te zien is in Darmstadt. Centraal staan de verschillende hervormingsbewegingen rond het fin de siècle. Ter gelegenheid van de tentoonstelling is een prachtige catalogus verschenen in twee kloeke delen. Daarin staan, naast veel foto's en afbeeldingen van documenten, producten, meubels, beeldhouwwerken en affiches, ook alle schilderijen die in de tentoonstelling te zien zijn.

De Berlijnse aarde trilt nog na, twee weken na de verkiezingen. Op zo'n geflatteerde uitslag hadden we nou ook weer niet gerekend. In mijn stemlokaal in Prenzlauer Berg scoorde de CDU niet meer dan 3,9 % (!), de PDS kreeg tien keer zoveel. Verder oostwaarts haalden de voormalige communisten hier en daar zelfs meer dan driekwart van de stemmen.

Bij verkiezingen in Duitsland gaat het altijd veel harder toe dan in Nederland. Ik realiseerde me dat weer eens toen ik de posters voor de Berlijnse verkiezingen zag, enkele weken geleden, en had alweer bijna een column af.

In de afgelopen zomermaanden is in Duitsland een ietwat belegen thema weer actueel geworden, namelijk het thema van de schriftelijke erfenis van de Stasi (de Oostduitse Staatssicherheitsdienst).

Deze week is het 40 jaar geleden dat de Muur werd gebouwd. Daar werd in Berlijn natuurlijk uitgebreid bij stil gestaan. Elke zichzelf respecterende politieke partij herdacht de slachtoffers van de Muur bij de verschillende herdenkingsplaatsen (Checkpoint Charlie, Bernauer Strasse), en leverde daarna commentaar op de rol van de andere partijen, hetzij in DDR-tijden, hetzij in de huidige politiek. Het is namelijk verkiezingstijd in Berlijn, en tijdens verkiezingen gaat het er in Duitsland altijd hard tegen hard. CDU tegen SPD, SPD tegen CDU en iedereen tegen de PDS.

Ik had dit jaar helemaal geen zin in de Love Parade. Maandenlang hoorde ik het geruzie erover aan, en vond het steeds kinderachtiger worden. De Love Parade is gewoon uit zijn voegen gebarsten. Commerciële belangen spelen de hoofdrol. Dat was in voorgaande jaren natuurlijk ookal zo, maar toen stoorde mij dat niet. Lekker dansen op straat met z´n honderdduizenden, dat is gewoon leuk.

Twee jaar geleden schreef ik een column over het monument op Bebelplatz, of liever gezegd: in Bebelplatz. Het bestaat uit een glasplaat, waardoor je in de diepte lege boekenkasten ziet, die herinneren aan de boekverbrandingen van 10 mei 1933, toen nationaal-socialistische studenten boeken van joodse schrijvers in rook deden opgaan. Het is een van de mooiste monumenten dat ik ken, indrukwekkend door zijn eenvoud.

Het kameraanbod in Berlijn is nog steeds erg groot, maar als je eisenlijstje langer wordt, heb je natuurlijk minder mogelijkheden. Ik heb ik weet niet hoeveel kamers bekeken, en koos uiteindelijk voor een kamer in het Bötzowviertel, een wijk tussen Prenzlauer Berg en Friedrichshain.

Vroeger, toen Berlijn nog frontstad in de Koude Oorlog was, waren dat gevreesde conflicten met Russen en Amerikanen en dreigende Derde Wereldoorlogen. Wat te denken van de illustere Luchtbrug in 1948 (Berliner Krise nr. 1), het Chroestsjov-ultimatum van 1958 (Nr. 2) en van de bouw van de Muur in 1961 (crisis nr. 3)?