Ingrid Bosman

Berlijn herdacht afgelopen weekeinde dat de Muur 35 jaar geleden viel. In de luwte van de massale evenementen op toplocaties omvatte het programma ook kleinschaliger activiteiten, zoals een speciale rondleiding in het opvangcentrum in Berlijn-Marienfelde, waar vluchtelingen uit de DDR werden opgevangen. Inclusief verhalen van twee vrouwen die deze plek van binnenuit kennen. “Hier kwam ik thuis.”

Na zeven jaar van soms hoog oplopend debat is zondag in Osnabrück het nieuwe museum Die Villa_ geopend, als ‘forum voor herinneringscultuur en hedendaagse geschiedenis’. Rode draad in de tentoonstelling is het verhaal van de Osnabrücker jurist Hans Calmeyer. Hij werkte in de Tweede Wereldoorlog voor de nazi’s in Den Haag, waarbij hij besliste over het lot van Nederlandse Joden. Was hij een dader, een redder, of van alles wat? “We hopen vooral dat mensen zichzélf vragen gaan stellen.”

Molens, weilanden, grachten, tulpen, stranden: de beelden zijn vertrouwd. Toch is de tentoonstelling 'Wolken und Licht’ in Potsdam voor de Duitse bezoekers een ontdekkingstocht door een onbekend Holland. ‘Ik had die Van Gogh bijna over het hoofd gezien.’

Wat als de Nederlanders op de vlucht voor het water massaal aankloppen in Duitsland? Cabaretier Patrick Nederkoorn zoekt het antwoord op die vraag met een mix van theater en wetenschap. Op 24 juni leidt hij in Münster samen met professor Simon Richter een symposium over Duits-Nederlandse samenwerking bij klimaatmigratie. “Een nieuwe Vrede van Münster, maar dan vóórdat de ellende begint.”

Wie zich een beeld wil vormen van kunst die in de DDR is geworteld kan nu terecht in Delden. Onder de titel Die Überraschung doet museum No Hero daar wat in Duitsland nog altijd uitzonderlijk is – en dan steevast tot debat leidt. Ruim 60 werken van een grote verscheidenheid aan Oost-Duitse kunstenaars worden er getoond, gemaakt voor en na de val van de Muur. 

Het Panorama van Scheveningen van Hendrik Willem Mesdag (1831-1915) wordt in Den Haag voor even omringd door vergezichten vol sneeuw en ijs. De Duitse kunstenaar Ulrike Heydenreich speelt op haar eigen manier met perspectief en illusie. “Het begint met de vraag: waar zou ik willen zijn?”

Een Nederlandse musical brengt het Berlijnse leven direct na de bouw van de Muur naar de theaters. In 'Checkpoint Charlie' moeten acht personages zich zien te voegen naar een harde nieuwe werkelijkheid. “Iedereen kan iets van zichzelf herkennen.”

De Duitse schilder Norbert Tadeusz (1940-2011) is in Nederland niet erg bekend. Misschien komt daar nu verandering in, met de tentoonstelling ‘Het leven als spektakel’ in museum MORE in Gorssel. Krachtige beelden, vaak op groot formaat en in kleuren die je opvreten. Kwestie van ambacht en techniek, zoals Tadeusz zelf graag benadrukte om zich te onderscheiden van ‘de kunstenaar.’ “Ik ben van de verf, niet van de kleur.”

Het moest de eerste gemeenschap op Duits en Nederlands grondgebied worden, maar het dorp kwam niet verder dan de tekentafel. Nu blaast theatermaker Silas Neumann het alsnog leven in. De voorstelling Europadorp/Europadorf is de reconstructie van een utopie en een mislukking ineen, en tegelijk een pleidooi voor contact. ‘De gedachte blijft het koesteren waard.’

Door de coronapandemie is de grens tussen Duitsland en Nederland ineens weer helemaal terug. Hoe beleven inwoners aan weerszijden dat? De proef op de som in een serie wandelingen tussen Grasdorf en Gronau. Vandaag deel 6 (slot): een grens tegen wil en dank, de hete adem van Berlijn en op de fiets naar de teststraat om de buren te ontzien.