Regeringen en partijen in de deelstaten
Federalisme

De deelstaten hebben in het federale Duitsland veel zeggenschap. Ze hebben een eigen regering met een eigen minister-president en voeren bijvoorbeeld hun eigen onderwijs- en cultuurbeleid. Ze mogen zelfs meebeslissen over Europese aangelegenheden. Bovendien hebben de deelstaten ook invloed op de landelijke politiek via de Bondsraad, de vertegenwoordiging van de deelstaten in het parlement.

Ga direct naar :
Baden-Württemberg, Beieren, Berlijn, Brandenburg, Bremen, Hamburg, Hessen, Mecklenburg-Voorpommeren, Nedersaksen, Noordrijn-Westfalen, Rijnland-Palts, Saarland, Saksen, Saksen-Anhalt, Sleeswijk-Holstein, Thüringen

Baden-Württemberg

In Baden-Württemberg werden in maart 2021 de Groenen van minister-president Kretschmann opnieuw de grootste partij. De CDU haalde het slechtste resultaat in de deelstaat ooit, maar samen kregen de partijen genoeg stemmen om hun zogenoemde Kiwi-coalitie voor te zetten: een groen-zwarte regering, met Bündnis 90/Die Grünen als de grotere coalitiepartner. De AfD verloor ook flink en werd van de derde de vijfde partij. Getalsmatig was een coalitie van Groenen, SPD en FDP ook mogelijk, maar de Groenen en de CDU besloten samen door te gaan. Voor Kretschmann is het zijn derde termijn als minister-president.

Regering:
2021: De Groenen en de CDU o.l.v. minister-president Winfried Kretschmann (Groenen)
2016: De Groenen en de CDU o.l.v. minister-president Winfried Kretschmann (Groenen)

Vertegenwoordigd in het parlement (in procenten):
2021: Groenen (32,6), CDU (24,1), SPD (11,0), FDP (10,5), AfD (9,7) 
2016: Groenen (30,3), CDU (27), AfD (15,1), SPD (12,7), FDP (8,3)

Beieren

De CSU, de Beierse zusterpartij van de CDU, bleef de grootse partij in Beieren bij de verkiezingen van 2023. Spannend was welke partij de tweede zou worden: de Groenen, de Freie Wähler (FW) en de AfD voerden een nek-aan-nek-race. De regionale, rechts-populistische FW won die race met 15,8 procent, de rechts-radicale AfD werd de derde partij met 14,6 procent, direct gevolgd door de Groenen met 14,4 procent. De SPD haalde met 8,4 procent een van haar slechtste resultaten ooit en de FDP kwam niet voorbij de kiesdrempel van 5 procent en vloog daarmee uit het Beierse deelstaatparlement. Minister-president Markus Söder (CSU) kon zijn coalitie met de FW voortzetten.

Regering:
2023: CSU en Freie Wähler o.l.v. Markus Söder (CSU)
2018: CSU en Freie Wähler o.l.v. Markus Söder (CSU)

Vertegenwoordigd in het parlement (in procenten): 
2023: CDU (37,0), FW (15,8), AfD (14,6), Groenen (14,4), SPD (8,4) 
2018: CSU (37,2), Groenen (17,5), FW (11,6), AfD (10,2), SPD (9,7), FDP (5,1)  

Berlijn

In Berlijn moesten de kiezers in februari 2023 opnieuw naar de stembus, nadat een rechter de verkiezingen van 2021 ongeldig had verklaard. Er was destijds organisatorisch te veel mis gegaan. De coalitie van SPD, Linke en Groenen van SPD-burgemeester Franziska Giffey werd in 2023 verrassend weggestemd, de CDU werd met 28,2 procent van de stemmen de grootste partij. De FDP haalde de kiesdrempel niet. Na moeizame coalitieonderhandelingen tussen CDU en SPD - vooral de SPD was verdeeld over samenwerking met de christendemocraten - kon de nieuwe regering eind april van start gaan. De nieuwe burgemeester Kai Wegner - de eerste Berlijnse CDU-burgemeester sinds 2001 - had wel drie stemrondes nodig om te worden gekozen.

Regering:
2023: CDU en SPD o.l.v. burgemeester Kai Wegner (CDU)
2021: SPD, Die Linke en de Groenen o.l.v. burgemeester Franziska Giffey (SPD)

Vertegenwoordigd in het parlement (in procenten):
2023: CDU (28,2), SPD (18,4), Groenen (18,4), Die Linke (12,2), AfD (9,1) 
2021: SPD (21,4), Groenen (18,9), CDU (18), Linke (14,1), AfD (8), FDP (7,1)

Brandenburg

Bij de verkiezingen van september 2024 werd de SPD nipt de grootste partij, met 30,9 procent van de stemmen. De AfD, die in de peilingen lang bovenaan stond, kwam uit op 29,2 procent. De winst van de SPD was mede te danken aan minister-president Dietmar Woidke, die had gezegd dat hij zou opstappen als zijn partij niet grorter zou worden dan de rechts-radicale AfD. Een deel van de kiezers stemde op de SPD om te voorkomen dat de AfD de grootste zou worden. De nieuwe partij BSW, van voormalig Linke-boegbeeld Sahra Wagenknecht, kwam uit op 13,5 procent. De CDU eindigde met een teleurstellende 12,1 procent. De Groenen, Die Linke en de regionale BVB/FW haalden de kiesdrempel niet, waardoor er slechts vier partijen in het parlement van Brandenburg vertegenwoordigd zijn. 

Regering:
2024: Coalitieonderhandelingen gaande
2019: SPD, CDU en Groenen o.l.v. minister-president Dietmar Woidke (SPD)

Vertegenwoordigd in het parlement (in procenten):
2024: SPD (30,9), AfD (29,2), BSW (13,5), CDU (12,1) (voorlopige uitslag)
2019: SPD (26,2), AfD (23,5), CDU (15,6), Die Linke (10,7), Die Grünen (10,8) BVB/FW (5) 

Bremen

De SPD leed in mei 2019 in Bremen een zware nederlaag. Met een verlies van ruim 8 procent was ze niet langer de grootste partij: dat werd de CDU. Derde partij werd Die Grünen, daarna volgden Die Linke, de AfD, de FDP en de Bremense partij BIW. Die kreeg 2,4 procent van de stemmen maaar zit toch in het deelstaatparlement omdat voor deze regionale partij de kiesdrempel niet geldt. De CDU probeerde een Jamaica-coalitie (CDU, FDP, Groenen) te vormen, maar de Groenen wilden liever met de SPD en Die Linke samenwerken. Daardoor kreeg Bremen als eerste West-Duitse deelstaat een rood-rood-groene regering. 

Regering:
2019: SPD, Groenen en Die Linke, o.l.v. burgemeester Andreas Bovenschulte (SPD)
2015: SPD en Groenen o.l.v. burgemeester Carsten Sieling (SPD) 

Vertegenwoordigd in het parlement (in procenten):
2019: CDU (26,7), SPD (24,9), Groenen (17,4), Die Linke (11,3) AfD (6,1), FDP (5,9), BIW (2,4) 
2015: SPD (32,8) CDU (22,4), Groenen (15,1), Die Linke (9,5) FDP (6,6), AfD (5,5), BIW (3,2) 

Hamburg

De SPD bleef bij de verkiezingen van februari 2020, ondanks verliezen, de grootste partij. Coalitiepartner Die Grünen won flink. Minister-president Peter Tschentscher (SPD) kon zijn rood-groene regering daarom voortzetten. De CDU haalde haar slechtste resultaat in een deelstaat ooit. De rechts-nationalistische AfD haalde de kiesdrempel van 5 procent net wel, de liberale FDP net niet. Die was 5 jaar geleden na een lange reeks nederlagen in de deelstaten juist weer in het parlement gekozen.

Regering:
2020: SPD en Die Grünen, o.l.v. minister-president Peter Tschentscher (SPD)
2015: SPD en Die Grünen, o.l.v. minister-president Peter Tschentscher (SPD, volgde in maart 2018 Olaf Scholz op die minister van Financiën in Merkel IV werd)

Vertegenwoordigd in het parlement (in procenten):
2020: SPD (39,2), Groenen (24,2), CDU (11,2), Linke (9,1), AfD (5,3), FDP (4,9) 
2015: SPD (45,6), CDU (15,9), Groenen/GAL (12,3), Die Linke (8,5), FDP (7,4), AfD (6,1)

Hessen

De CDU van minister-president Boris Rhein haalde in oktober 2023 een grote overwinning en kwam volgens de uit op 34,6 procent. De AfD werd de tweede partij met 18,4 procent - voor het eerst scoorde de rechts-radicale partij zo hoog in een West-Duitse deelstaat. Daarna volgden de SPD (15,1 procent) en de Groenen (14,8 procent). De FDP haalde op het nippertje de kiesdrempel van 5 procent. Die Linke en de Freie Wähler lukte dat in Hessen niet. Rhein kon zijn coalitie met de Groenen voorzetten, maar besloot toch een regering met de SPD te vormen, met wie hij meer overeenkomsten zei te zien.   

Regering:
2023: CDU en SPD, o.l.v. minister-president Boris Rhein (CDU)
2018: CDU en Groenen, o.l.v. minister-president Boris Rhein (CDU, volgde in mei 2022 Volker Bouffier op die na 12 jaar ruimte maakte voor zijn opvolger)

Vertegenwoordigd in het parlement (in procenten):
2023: CDU (34,6), AfD (18,4), SPD (15,1), Die Grünen (14,8), FDP (5,0)
2018: CDU (27,0), Die Grünen (19,8), SPD (19,8), AfD (13,1), FDP (7,5), Die Linke (6,3) 

Mecklenburg-Voorpommeren

Bij de deelstaatverkiezingen van september 2021 was de SPD, onder leiding van Manuela Schwesig, de grote winnaar. De partij haalde 39,6 procent van de stemmen, 9 procent meer dan bij de verkiezingen in 2016. De SPD ruilde coalitiepartner CDU in voor Die Linke en vormde daarmee een rood-rode regering. In 2016 haalden De Groenen en de FDP de kiesdrempel niet in de deelstaat, maar in 2021 keerden ze terug in het deelstaatparlement. 

Regering:
2021: SPD en Die Linke o.l.v. minister-president Manuela Schwesig (SPD)
2016: SPD en CDU o.l.v. minister-president Manuela Schwesig (SPD, volgde in 2017 Erwin Sellering op die wegens ziekte moest aftreden)

Vertegenwoordigd in het parlement: (in procenten) 
2021: SPD (39,6); AfD (16,7); CDU (13,3); Die Linke (9,9); Groenen (6,3); FDP (5,8)
2016: SPD (30,6); AfD (20,8); CDU (19); Die Linke (13,2)

Nedersaksen

Bij de verkiezingen in oktober 2022 werd de SPD weer de grootste partij. De CDU haalde met 28,1 procent het slechtste resultaat in decennia. De FDP haalde de kiesdrempel van 5 procent niet. De liberalen zijn daardor niet langer in het deelstaatparlement vertegenwoordigd. In 2017 haalden ze nog 7,5 procent. De Groenen boekten een flinke winst: 14,5 procent tegenover 8,7 procent in 2017. Ook de AfD won ruim: 10,9 procent tegenover 6,2 procent in 2017. Die Linke haalde wederom de kiesdrempel niet. Minister-president Stefan Weil (SPD) ruilde coalitiepartner CDU in voor de Groenen. Tussen 2013 en 2017 regeerde rood-groen ook al in Nedersaksen. 

Regering:
2022: SPD en Groenen o.l.v. minister-president Stephan Weil (SPD)
2017: SPD en CDU o.l.v. minister-president Stephan Weil (SPD)

Vertegenwoordigd in het parlement (in procenten):
2022: SPD (33,4), CDU (28,1), Groenen (14,5), AfD (10,9)
2017: SPD (36,9), CDU (33,6), Groenen (8,7), FDP (7,5), AfD (6,2)

Noordrijn-Westfalen

Bij de verkiezingen van mei 2022 haalde de CDU 35,7 procent en bleef de grootste partij. Ook de Groenen behoorden tot de winnaars: zij werden met 18,2 procent de derde partij in NRW. De SPD moest in het voormalig sociaaldemocratische bolwerk genoegen nemen met 26,7 procent - de slechtste uitslag van de afgelopen decennia en ook een teleurstelling omdat de peilingen een nek-aan-nek-race van CDU en SPD hadden voorspeld. De FDP, die tussen 2017 en 2022 samen met de CDU regeerde, verloor flink en kwam maar net boven de kiesdrempel uit. Minister-president Hendrik Wüst (CDU) kon zijn regering met alleen de FDP niet voortzetten en vormde een coalitie met de Groenen.  

Regering:
2022: CDU en de Groenen o.l.v. minister-president Hendrik Wüst (CDU)
2017: CDU en FDP, o.l.v. Hendrik Wüst (CDU, volgde in oktober 2021 Armin Laschet op, die als lijsttrekker van de CDU/CSU voor de Bondsdagverkiezingen naar de landelijke politiek vetrok)

Vertegenwoordigd in het parlement:
2022: CDU (35,7), SPD (26,7), Groenen: (18,2), FDP (5,9), AfD (5,4) 
2017: CDU (33,0), SPD (31,2), FDP (12,6), AfD (7,4), Groenen (6,4)

Rijnland-Palts

In Rijnland-Palts werd de SPD van minister-president Malu Dreyer bij de verkiezingen van maart 2021 opnieuw de grootste. Tweede partij werd de CDU, hoewel die het slechtste resultaat in de deelstaat ooit haalde. Ook de AfD verloor flink. De Groenen wonnen juist en werden van de vijfde de derde partij. Nieuw in het deelstaatparlement kwam de regionale partij Freie Wähler, die al eerder in Beieren werd gekozen en daar sinds 2018 meeregeert. Dreyer zette na de verkiezingen haar zogenoemde Ampelkoalition (stoplichtcoalitie) van SPD, FDP en Groenen voort, genoemd naar de partijkleuren rood-geel-groen. Het was voor Dreyer haar derde termijn als minister-president.

Regering:
2021: SPD, FDP en Groenen o.l.v. Alexander Schweitzer (SPD, volgde in juli 2024 Malu Dreyer op die haar ambt om gezondheidsredenen neerlegde) 
2016: SPD, FDP en Groenen o.l.v. Malu Dreyer (SPD)

Vertegenwoordigd in het parlement (in procenten):
2021: SPD (35,7), CDU (27,7), Groenen (9,3), AfD (8,3), FDP (5,5), Freie Wähler (5,4) 
2016: SPD (36,2), CDU (31,8), AfD (12,6), FDP (6,2), Groenen (5,3)

Saarland

Bij de verkiezingen van maart 2022 haalde de SPD verrassend een absolute meerderheid. De scoiaaldemocraten in Saarland konden daardoor alleen gaan regeren. De CDU, die sinds 1999 de premier in de deelstaat leverde, verloor flink. Ook Die Linke incasseerde een fikse nederlaag en verloor meer dan 10 procent. Daarmee miste ze de kiesdrempel. De FDP en de Groenen bleven eveneens onder de benodigde 5 procent, waardoor slechts drie partijen in het deelstaatparlement werden gekozen: de SPD, de CDU en de AfD. 

Regering:
2022: SPD o.l.v. Anke Rehlinger (SPD)
2017: CDU en SPD, o.l.v. Tobias Hans (CDU, volgde in maart 2018 Annegret Kramp-Karrenbauer op, die secretaris-generaal van de CDU werd)

Vertegenwoordigd in het parlement (in procenten):
2022: SPD: (43,5), CDU: (28,5), AfD (5,7) 
2017: CDU: (40,7), SPD: (29,6), Linke (12,8), AfD (6,2)

Saksen

De AfD werd bij de verkiezingen van september 2024 met 30,6 procent net niet de grootste partij. Dat was de CDU (31,9 procent). De uitslag zorgde voor veel ophef. De AfD in Saksen wordt door de binnenlandse veiligheidsdienst als extreemrechts beoordeeld. De andere partijen willen niet met haar samenwerken, maar kunnen steeds moeilijker om haar heen. De nieuwe partij BSW van voormalig Linke-boegbeeld Sahra Wagenknecht deed voor het eerst mee aan deelstaatverkiezingen en haalde 11,8 procent. De BSW geldt als economisch links en maatschappelijk conservatief. Coalitievorming wordt met deze uitslag een flinke klus. Er zijn minstens drie partijen nodig voor een meerderheidsregering. Die Linke en de Freie Wähler (FW) hebben de kiesdrempel van 5 procent niet gehaald, maar omdat ze directe mandaten hebben gewonnen in een aantal kiesdistricten zitten ze toch in het deelstaatparlement.

Regering:
2024: coalitieonderhandelingen gaande
2019: CDU, Groenen en SPD, o.l.v. minister-president Michael Kretschmer (CDU)

Vertegenwoordigd in het parlement:
2024: CDU (31,9), AfD (30,6), BSW (11,8), SPD (7,3), Die Grünen (5,1), Die Linke (4,5), FW (2,3) (voorlopige uitslag)
2019: CDU (32,1), AfD (27,5) Die Linke (10,4), Die Grünen (8,6), SPD (7,7) 

Saksen-Anhalt

In Saksen-Anhalt haalde de CDU bij de verkiezingen in 2021 een onverwacht grote overwinning. Volgens de peilingen zou het een nek-aan-nek-race tussen de CDU en de AfD worden. Maar de AfD verloor, hoewel ze wel de tweede partij bleef. CDU-minister-president Reiner Haseloff noemde de uitslag 'een duidelijk teken tegen rechts'. Die Linke en de SPD verloren, de Groenen wonnen licht, maar veel minder dan gehoopt. De FDP, die in 2016 de kiesdrempel niet had gehaald, keerde weer terug in het deelstaatparlement. Getalsmatig kon Haseloff zijn Kenia-coalitie van CDU, SPD en Groenen (genoemd naar de kleuren van de Keniaanse vlag), voortzetten. Zelfs een coalitie van alleen CDU en SPD had een minieme meerderheid, maar dat was Haseloff te onzeker. In september 2021 kwam daarom de eerste Duitsland-coalitie van CDU, SPD en FDP (naar de Duitse vlag: zwart, rood, geel) in de deelstaat tot stand. 

Regering:
2021: CDU, SPD en FDP o.l.v. minister-president Reiner Haseloff (CDU)
2016: CDU, SPD en Groenen o.l.v. minister-president Reiner Haseloff (CDU)

Vertegenwoordigd in het parlement:
2021: CDU (37,1), AfD (20,8), Die Linke (11,0), SPD (8,4), FDP (6,4), Groenen (5,9)
2016: CDU (29,8), AfD (24,3), Die Linke (16,3), SPD (10,6), Groenen (5,2)

Sleeswijk-Holstein

Bij de verkiezingen van mei 2022 haalde de CDU in Sleeswijk-Holstein een enorme winst: ze kwam uit op 43,4 procent (+11,4 procent). De SPD verloor flink, haalde 16 procent en werd daarmee kleiner dan de Groenen. Die kwamen uit op 18,3 procent. De FDP haalde 6,4 procent en de regionale Deense minderheidspartij SSW 5,7 procent. De AfD en Die Linke haalden de kiesdrempel niet. Het is voor het eerst sinds 2014, toen de AfD mee ging doen aan deelstaatverkiezingen, dat ze niet in een deelstaatparlement werd gekozen. De winst van de CDU wordt grotendeels toegeschreven aan de populariteit van minister-president Daniel Günther. Hij vormde een regering met de Groenen, maar zonder de FDP, die tussen 2017 en 2022 nog mee regeerde in de zogeheten Jamaica-coalitie (naar de kleuren van de Jamaicaanse vlag).   

Regering:
2022: CDU en Groenen o.l.v. Daniel Günther (CDU)
2017: CDU, Groenen en FDP o.l.v. Daniel Günther (CDU)

Vertegenwoordigd in het parlement (in procenten):
2022: CDU (43,4), Groenen (18,3), SPD (16), FDP (6,4), SSW (5,7) 
2017: CDU (32,0), SPD (27,3), Groenen (12,9), FDP (11,5), AfD (5,9), SSW (3,3) 

Thüringen

Bij de verkiezingen van september 2024 werd de AfD met 32,8 procent de grootste partij. Zowel de AfD in Thüringen als haar lijsttrekker Björn Höcke gelden als extreemrechts. Het was voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog dat een extreemrechtse partij bij verkiezingen in Duitsland de grootste werd en dat zorgde voor veel bezorgdheid. De nieuwe partij BSW van voormalig Linke-boegbeeld Sahra Wagenknecht haalde 15,8 procent. Grootste verliezer was Die Linke, die tot 2024 regeerde. Zij kwam uit op 13,1 procent. In 2019 haalde ze nog 31 procent. De Groenen en de FDP haalden de kiesdrempel niet en zijn niet meer in het deelstaatparlement vertegenwoordigd. Omdat de andere partijen niet met de AfD willen samenwerken, wordt coalitievorming in Thüringen moeilijk. 

Regering:
2024: Coalitieonderhjandelingen gaande
2020: Minderheidsregering van Die Linke, SPD en de Groenen o.l.v. Bodo Ramelow (Die Linke) 

Vertegenwoordigd in het parlement (in procenten):
2024: AfD (32,8), CDU (23,6), BSW (15,8), Linke (13,1), SPD (6,1) (voorlopige uitslag)
2019: Die Linke (31,0), AfD (23,4), CDU (21,8), SPD (8,2), Groenen (5,2), FDP (5,0)

Afbeeldingen kaartjes deelstaten: Wikipedia/David Liuzzo/cc