Die Mörder sind unter uns (1946)
Drie films over naoorlogs Duitsland, 1945-1949
‘Die Mörder sind unter uns’ is de eerste naoorlogse film die door de Oost-Duitse filmstudio DEFA werd uitgebracht. Hij werd geregisseerd door Wolfgang Staudte en was het filmdebuut van Hildegard Knef.
© DEFA-Stiftung/Eberhard KlagemannHildegard Knef debuteerde in de eerste film die na de oorlog in Duitsland werd gemaakt. Zie ook: DEFA-Stiftung.
Staudte ontwikkelde het idee voor ‘Die Mörder sind unter uns’ in de laatste weken van de oorlog. Hij woonde in het deel van Berlijn dat door de Britten was bezet, maar de Britten noch de Amerikanen hadden belangstelling voor zijn plan. Zo kwam hij bij de Russen terecht.
In de film maakt de twintigjarige Hildegard Knef haar entree als Susanne Wallner, een fotografe die in 1945 terugkeert uit een concentratiekamp. Ze treft in haar huis in het gebombardeerde Berlijn een dokter aan die aan het oostfront heeft gevochten. De man heeft een oorlogstrauma. Wallner besluit hem te helpen om zijn leven weer op de rails te krijgen. Zo weet zij hem ervan te weerhouden wraak te nemen op een voormalige officier die in Polen een heel dorp heeft laten uitmoorden. Ze vertelt hem dat hij niet voor eigen rechter mag spelen. De misdadiger moet in het openbaar worden aangeklaagd.
Toevallig ging de film één dag voor de voltrekking van de doodvonnissen in het proces van Neurenberg, waar nazi-kopstukken werden berecht, in première.
Opvallend aan Staudte’s film is de openheid waarmee het naziverleden wordt besproken. De film gaat niet alleen over de gruweldaden van de doorgewinterde nazi’s, maar ook over mensen die zich niet tegen het geweld uitspreken. In de film zit een scène waarin de dokter als soldaat wil protesteren tegen het schietbevel van een officier. Hij bedenkt zich, houdt zijn mond en wordt zo medeschuldig aan de slachting.