Te voet door Duitsland zonder een stuiver op zak
Portret van fotokunstenaar Volker Gerling

In de buurt van Wannsee wandelt een jongeman met rossige baard, strohoed en zwaarbeladen rugzak. Hij lijkt enigszins op Vincent van Gogh. Voor zijn buik draagt de reiziger een houten tableau, dat met leren riempjes aan zijn schouders hangt. Daarop liggen enkele papieren bundeltjes met foto’s.

Bitte besuchen Sie meine Wanderausstellung! staat op een bordje aan het tableau. Volker Gerling nodigt voorbijgangers vriendelijk uit om zijn reizende tentoonstelling te bezoeken. De entree is gratis, bij het verlaten van de mobiele expositie kan de bezoeker een donatie geven.

Een oude man staat voor zijn huis en is nieuwsgierig. Hij loopt naar Gerling, pakt één van de boekjes van het tableau en bladert erdoorheen. Zijn gerimpelde duim glijdt langs de pagina’s, waarop steeds één foto gedrukt is. Door de snelheid waarmee hij de vrijwel identieke beelden bekijkt, lijkt het alsof er een slowmotion filmpje wordt gedraaid.

De bejaarde bezoeker is razend enthousiast over het poëtische Daumenkino, het flipboekje dat hij net bezocht heeft. De Bauchladen van Gerling, een ouderwets buikwinkeltje, herinnert hem aan zijn jeugd. Hij is zo onder de indruk dat hij gefotografeerd wil worden. Gerling pakt zijn spiegelreflexcamera uit zijn tas, en schiet in twaalf seconden 36 foto’s van de man. Die neemt in een reflex zijn baseballpet van zijn hoofd en toont trots zijn witte haren. Een nieuw flipboekje is geboren.

Katerwandeling

Volker Gerling begon zijn loopbaan als Daumenkinograph in 1998. “Om te ontnuchteren maakte ik een wandeling aan de Liepnitzsee in Brandenburg, een lange voettocht om van de nieuwjaarskater af te komen. Ik besloot mijn vriendin te fotograferen en maakte drie beelden per seconde. Ondertussen verstopte ze zich tussen de bomen in het bos. Zo ontstond een klein verhaal met beelden.” Gerling raakte gefascineerd door het bescheiden flipboekje, een uitvinding die oorspronkelijk stamt uit 1868. De doorbraak kwam in zijn tijd als student Film en Regie in Potsdam. “Ik had weinig geld en besloot in 2002 na veel koudwatervrees om mijn flipboekjes in cafés en bars te laten zien”, aldus de Berlijner.

Door zijn pelgrimsreizen kan de tweevoudige vader een interessant beeld van het Duitse platteland in de 21ste eeuw schetsen. “Veel mensen wilden meelopen, zoals de Zuid-Duitse jongen van de supermarktkassa. Die had genoeg van de eentonigheid van zijn dagelijks leven. Hij droomde ervan om niet te weten wat een volgende dag zal gebeuren.”

Gerling beschrijft zijn flipboekjes als een “magische sleutel om mensen te ontdooien”. Mensen nodigden hem thuis uit en vertelden al hun zielenroerselen. In een bar in Beieren wilde een vrouw dolgraag een erotische fotoserie van haarzelf. Na enige strubbelingen stemde Gerling in en maakte 36 opnames van de jongedame die zich in een tiental tellen ontkleedde.

Inmiddels is de 39-jarige Berlijnse kunstenaar in half Europa bekend. Hij heeft een multimediashow en live performance, waarbij hij zijn nieuwste projecten presenteert. “Compleet met buikwinkel, duimbioscoop en reisverhaal", glundert Gerling. De kunstenaar wordt niet alleen in Gent en Wenen uitgenodigd, ook in Odessa en Moermansk staat hij op de planken.

Op 21 december treedt Volker Gerling op in het Theater Kikker in Utrecht. Meer informatie onder www.daumenkinographie.de.

Rob Savelberg is journalist en woont sinds 1998 in Oost-Berlijn. Hij werkt onder meer voor De Telegraaf, De Groene Amsterdammer en Knack.