'Nederland zou meer naar Duitsland moeten kijken'
Afscheidsinterview met correspondent Hans Verbeek

Duitsland is veel groter, dus mensen zijn veel meer bezig met hun eigen wijk, of deelstaat en lopen niet zo achter elkaar aan. Een andere verklaring is de Duitse geschiedenis. Nu ga ik iets heel zwaars zeggen: als de Duitsers een ding hebben geleerd uit de oorlog, is het dat je nooit een religieuze minderheid moet vervolgen. Dat wordt in Duitsland door bijna iedereen onderschreven. In Nederland worden mensen van een religieuze minderheid wel degelijk vervolgd. Ik denk dat de Duitsers meer lering hebben getrokken uit hun geschiedenis dan de Nederlanders.

Was je als correspondent bewust bezig met het beeld van Duitsland dat je naar buiten bracht?

Nee, in principe berichten correspondenten gewoon wat er in een land gaande is. Maar je moet oppassen dat je niet de clichés bedient. Nazi’s en neonazi’s deden het vroeger altijd goed in de Nederlandse pers, maar ik denk dat de huidige generatie correspondenten in Duitsland er goed geslaagd is om die clichés te ontkrachten. Nazi-nieuws is vrij goedkoop inmiddels. De Duitse journalistiek verschilt overigens enorm van de Nederlandse; die is veel minder hyperig en veel pluriformer. In Nederland hobbelen media erg achter elkaar aan.

Hoe functioneert de grote coalitie in jouw ogen?

Ik was aanvankelijk heel sceptisch over het nut van zo’n grote coalitie, maar je ziet wel dat beslissingen die de afgelopen jaren voortdurend geblokkeerd werden, nu eindelijk kunnen worden genomen. Duitsland heeft natuurlijk dat stomme federale stelsel, met een machtige Bondsraad, waar de deelstaten heel wat in de pap te brokkelen hebben. Toen kanselier Gerhard Schröder (SPD) een meerderheid in de Bonsdag kreeg, had de CDU een meerderheid in de Bondsraad, die alles kon blokkeren en toen Helmut Kohl (CDU) er nog zat, was het andersom.

Veelgehoorde kritiek op de grote coalitie is dat de hervormingen niet ver en niet snel genoeg gaan.

Dat is het Nederlandse vingertje. Er is geen land in Europa dat het heeft aangedurfd om de AOW-leeftijd te verhogen naar 67 jaar. In Nederland durven ze dat item niet eens te noemen, niet tijdens, maar ook niet na de verkiezingstijd. Ook met het generaal pardon, de verhoging van de BTW en de verlaging van de uitkeringen onder Schröder loopt Duitsland enorm voor op Nederland. Het resultaat is dat Duitsland dit jaar waarschijnlijk een economische groei krijgt van 2,8 procent, dus bóven de voorspelde groei van Nederland. Dat heb ik nog nooit meegemaakt.

Wat merk je concreet in Duitsland van die goede prognose?

Ik laat het land in goede staat achter: de economie groeit als een tierelier, de werkloosheid daalt, de stemming in Duitsland is positief. Daar heeft het WK vorig jaar natuurlijk ook een grote rol in gespeeld. Ik wist niet wat ik zag: al die jaren dat ik daar heb gewoond en gewerkt waren de Duitsers zo negatief over zichzelf, zo zwaar op de hand. Ze dachten altijd dat alles in Nederland veel beter liep. Ik moest ze telkens uit de droom helpen, herhalen dat dat niet waar was. Sinds het WK zijn de Duitsers enthousiaster en trots op hun prestaties. Die optimistische stemming en die economische groei versterken elkaar natuurlijk.

Heeft Duitsland dit allemaal aan Angela Merkel te danken?

Merkel profiteert natuurlijk van de hervormingen die door Schröder zijn geïnitieerd, maar ze overtreft ook mijn verwachtingen, met name op buitenlands gebied. Toen we haar voor de verkiezingen spraken, gaf ze een uitermate zwakke vertoning. Ze was aan het zoeken naar woorden, werd ingefluisterd door haar woordvoerders. Nu staat ze haar mannetje wel. Ze laveert verstandig tussen grootmachten als Rusland en Amerika. Het was verbijsterend om van dichtbij mee te maken hoe ontzettend snel ze heeft geleerd. Daar heb ik grote bewondering voor, in al mijn onafhankelijkheid als journalist.

Wat kan Duitsland als voorzitter in de Europese Unie bereiken?

Merkels doorbraak in de Europese milieuwetgeving moet worden gerelativeerd. De CO2-uitstoot zal met twintig procent worden teruggebracht ten opzichte van 1990, maar dat was vlak na de ondergang van de hoogst milieuonvriendelijke DDR, dus dat gaat Duitsland makkelijk halen. Wat de Grondwet betreft kan Merkel niet veel meer doen dan een routeplan opstellen, omdat nee-stemmer Frankrijk nog verkiezingen krijgt. Maar Duitsland moet de Europese kar wel trekken, want het is momenteel het enige land van betekenis. Blair en Chirac zijn bijna weg, Nederland heeft ongeveer vier regeringen per drie jaar.

Wat betekent deze sterke positie in Europa voor Duitsland?

Duitsland kan een steeds grotere rol gaan spelen in de internationale politiek, omdat het land op dit moment zeer stabiel is, in politieke en maatschappelijke zin. Het beleid ten aanzien van het Midden Oosten is daar een goed voorbeeld van. Minister van Buitenlandse Zaken, Frank-Walter Steinmeier (SPD), is de initiator van het Midden Oosten-kwartet en met zijn conferenties dwingt hij onder andere Amerika betrokkenheid te tonen met de regio. Nederland zou veel meer naar Duitsland moeten kijken. Ons land is zo met zich bezig geweest de laatste jaren, het is tijd om in te zien dat als we op een lijn zitten met Duitsland, we nog veel kunnen bereiken. Duitsland zou goed voor ons kunnen lobbyen, daar is Nederland echt te klein voor. Nederland moet beseffen dat het deel uitmaakt van de wereld.

Leonie van Nierop is redacteur van het Duitslandweb.