Straatgevecht om Rudi Dutschke
Berlijnse CDU voert actie tegen plan linkse krant 'Taz'

Rudi Dutschke is inderdaad geen onomstreden figuur. Hij was de leider van het studentenprotest in de jaren zestig, waar later de Außenparlamentarische Opposition (APO), maar ook de gewelddadige Rote Armee Fraktion (RAF) uit voort kwamen. Weliswaar keurde Dutschke het gebruik van geweld tegen mensen af en was hij geen lid van de RAF, maar beroemd is zijn vuist aan het graf van RAF-lid Holger Meins en de uitspraak ”Holger, de strijd gaat door!" waarmee hij zijn steun aan de RAF betuigde. Eveneens tekenend is het verhaal hoe hij springstoffen in een kinderwagen transporteerde, waar hij zijn kind als dekmantel bovenop legde, want met geweld tegen objecten had hij geen problemen.

Maar Dutschke was eind jaren zeventig ook betrokken bij de oprichting van Die Grünen. Inmiddels een stuk gematigder geworden, keurde hij geweld geheel af en sprak zich uit voor de democratie. Zijn vroegtijdige dood in 1979 voorkwam dat hij tot een leidersfiguur binnen de nieuwe partij kon uitgroeien. Hij overleed aan de gevolgen van een aanslag die huisschilder Josef Bachmann, opgehitst door de boulevardkrant Bild, in 1968 op hem pleegde. Bild had Dutschke eerder tot volksvijand nummer 1 uitgeroepen, hetgeen Bachmann ertoe bracht “dit communistenzwijn” te willen vermoorden. Bild wordt uitgegeven door de uitgeverij Axel Springer Verlag, en die is eveneens gevestigd aan de Kochstrasse. Na de aanslag op Dutschke in 1968 trokken woedende demonstranten naar het gebouw van Axel Springer en protesteerden daar tegen de hetze die de uitgeverij volgens hen via Bild voerde.

Niet díe man in dat bad

Dat de CDU nu campagne tegen het besluit voert, is volgens Unfried louter verkiezingstactiek. In september zijn er deelstaatverkiezingen in Berlijn. De CDU is intern verdeeld en SPD-burgemeester Klaus Wowereit is zeer populair. Pflüger was als Wowereits uitdager de eerste die de handtekeningenlijst van zijn partij ondertekende. Maar zijn handtekening moest direct weer worden geschrapt omdat die ongeldig was. Alleen mensen die in Friedrichshain-Kreuzberg wonen, mogen tekenen. Pflüger woont in Mitte. “Het ging om een symbolische handtekening”, laat Pflügers woordvoerder weten.

De CDU moet voor augustus vijfduizend handtekeningen verzamelen om een referendum aan te kunnen vragen. Als dan een meerderheid tegen de Rudi Dutschke Strasse is, gaat het eerder genomen besluit alsnog niet door. Op een speciale website leggen de initiatiefnemers van de handtekeningenactie uit dat het hen niet alleen om politieke motieven gaat, maar ook om economische. Het is voor de bedrijven aan de Kochstrasse erg vervelend als ze nieuw briefpapier moeten laten drukken en adreswijzigingen moeten versturen. Volgens Unfried valt dat wel mee. “Ik krijg de indruk dat het de meeste bedrijven in de straat niet zoveel uitmaakt”, zegt hij.

Omvergeworpen machtsverhoudingen

Dat lijkt te kloppen: het aantal handtekeningen dat de CDU heeft opgehaald is niet erg hoog. “We hebben nog 94 procent nodig”, staat er op de website. Maar dat zijn geen actuele cijfers, zegt Wansner van de CDU in Friedrichshain-Kreuzberg. Hij is net bezig met het verzamelen van handtekeningen in de wijk. Hoeveel het er inmiddels zijn wil hij echter niet zeggen. “Dan weet de Taz dat morgen ook.” Is dat zo erg? “Het is niet nodig”, aldus Wansner, “we hebben afgesproken geen getallen meer te noemen. Maar ik ben er zeker van dat we de vijfduizend in augustus hebben”. De Taz is voor alle zekerheid een eigen actie begonnen, om te laten zien dat ook heel veel mensen vóór de Rudi Dutschke Strasse zijn. Op 1 maart had de krant 916 handtekeningen. Dat is bijna drie keer meer dan wat de tegenpartij officieel op de site noemt.

Unfried is verbaasd over de actie van de CDU. “De partij wil Dutschke niet in zijn historische kader zien. De discussie over het gebruik van geweld moet je in de tijd plaatsen waarin hij werd gevoerd. Het lijkt wel alsof de CDU het de studenten van toen nog steeds kwalijk neemt dat ze de machtsverhoudingen uit die tijd omver hebben geworpen.” Pflüger geeft toe dat Dutschke als woordvoerder van de studentenbeweging in de jaren zestig ook voor “positieve veranderingen” heeft gezorgd. Maar die staan wat hem betreft “niet in verhouding tot zijn instemming met geweld en zijn weigering de parlementaire democratie te erkennen”.

Unfried is blij met de discussie die wordt gevoerd. “Het resultaat is dat mensen, die dat anders nooit hadden gedaan, zich weer bezig houden met Rudi Dutschke.”

Marja Verburg is historicus en als medewerker voorlichting verbonden aan het Duitsland Instituut Amsterdam