Een botsing van gescheiden werelden
Integratie is in Duitsland noch elders in Europa een succes

Goed nieuws hadden hoogleraar en publicist Paul Scheffer, arbeidswetenschapper Paul de Beer en de Amsterdamse sociologen Jan Willem Duyvendak en Ruud Koopmans hun publiek niet te bieden. Zwarte scholen, armoede en werkloosheid, het is niets om vrolijk van te worden.

Bijkans opgesloten in hun eigen wijken leven Turken, Marokkanen of Algerijnen compleet langs de bewoners van hun nieuwe thuisland heen. In hoog tempo lijkt een nieuwe onderklasse te ontstaan, verkondigde gespreksleider Ton Nijhuis, wetenschappelijk directeur van het Duitsland Instituut. Voeg daar de aanzuigende werking van de islam bij en er vormt zich een “explosief mengsel van tegenstellingen”, aldus socioloog Koopmans.

Tegen deze problemen lijkt vooralsnog geen kruid gewassen. “Integratiebeleid in de verschillende Europese landen heeft één ding gemeen”, merkte Nijhuis op. “Geen van de landen is erin geslaagd het tot een succes te maken.”

Zelfs Frankrijk is zijn onwrikbare geloof in de eigen republikeinse succesformule kwijtgeraakt, vulde socioloog Duyvendak aan. Duizenden uitgebrande auto’s tijdens de ‘intifada’ in de Franse voorsteden eind vorig jaar hebben daarvoor gezorgd. De problemen van Franse allochtonen zijn - in meer of mindere mate - de problemen van buitenlanders in alle West-Europese landen. Het is volgens Scheffer “de erfenis van een ondoordachte en onbegrepen migratie”.

Zenuwen

Frankrijk is inderdaad een geval apart, benadrukte socioloog Duyvendak. “De problemen in de Franse banlieues zijn werkelijk immens. De werkloosheid is er vele malen hoger dan onder allochtonen in Nederland of Duitsland. Mensen zitten opgesloten in hun wijk omdat er geen openbaar vervoer is. Ze voelen zich helemaal niet thuis in hun buurt.” De mentale afstand tussen de autochtone Fransman en de allochtone banlieue-bewoner is enorm, aldus Duyvendak. “En dat terwijl ze allemaal gewoon Frans spreken”, voegde hij er fijntjes aan toe.

Allochtonen in Duitsland leven meer verspreid over het land en dat maakt de Duitse situatie een stuk ontspannener. Concentraties allochtonen zijn volgens zijn collega Koopmans in de Duitse steden niet hoger dan twintig tot dertig procent van de bevolking. “Zij leven minder sterk in afgesloten pockets.” 

Nederland acht de hoogleraar ook betrekkelijk veilig voor de gevreesde ‘Franse toestanden’. Weliswaar kan het percentage buitenlanders in de grote steden oplopen tot vijftig procent, volgens de Amsterdammer is Nederland als geen ander land bedreven in het coöpteren van allochtone elites. “Nergens is de politieke participatie van deze groep zo groot. In Nederland bestaat een grote professionele, gesubsidieerde multiculturele sector. Dat haalt de angel uit het probleem.”

Bas de Rue is redacteur van het Duitslandweb