Column euro-noodfonds: Hete Duitse herfst
Duitsland en het reddingsfonds voor de euro

Nooit was het zo duidelijk dat de Duitse nationale politiek over de toekomst van de eurozone zal beslissen. Gelukkig wordt de soep minder heet gegeten dan ze wordt opgediend. De uitspraak die het Duitse Constitutioneel Hof gisteren deed, heeft dat fijntjes bevestigd. Als het Hof zich tegen het tweede reddingspakket en tegen de uitbreiding van het Europese reddingsfonds (EFSF) had uitgesproken, zou dat het einde hebben betekend van de huidige regering. Dat zou politieke zelfmoord zijn geweest voor de regering van bondskanselier Angela Merkel. De liberale coalitiepartner bevindt zich immers in een diepe identiteitscrisis en zal bij nieuwe verkiezingen moeite hebben om überhaupt terug te keren in het parlement. Ook de christendemocraten van Merkel zouden veel stemmen verliezen als de CDU moet kiezen tussen een nieuw reddingspakket voor Europa of vier jaar nationale oppositie. Het antwoord ligt dan ook voor de hand.

Zal Duitsland eind deze maand dan toch onvoorwaardelijk kiezen voor Europa en euro-obligaties? Neen. De tijd lijkt niet rijp voor radicale veranderingen. Gemeenschappelijke euro-obligaties werken alleen maar als ze gecombineerd worden met ingrijpende politieke hervormingen en als nationale parlementen en politici nog meer bevoegdheden delegeren aan de centrale Europese instellingen. Dat zal (nog) niet gebeuren. De euro was de kroon op de Europese integratie. Euro-obligaties kunnen ooit de kroon worden op de monetaire unie, maar alleen na grondige hervorming van de politieke unie.

Geen politieke unie en geen ontploffing van de eurozone. Dan blijft er voor de Duitse regering geen andere optie dan te kiezen voor een nog groter reddingsfonds en schuldherstructurering. Ondanks de huidige weerstand tegen een groter reddingsfonds met meer bevoegdheden blijft die optie aantrekkelijker dan de euro-obligaties. Landen in nood, zelfs Italië, zouden hulp kunnen ontvangen. Anders dan bij de euro-obligaties is die hulp tijdelijk en komt zij er alleen onder strikte voorwaarden. Landen met noodleningen zouden een groot gedeelte van hun onafhankelijkheid verliezen. Iets wat onder normale omstandigheden ondenkbaar is.

Het slingeren van de Duitse politiek tussen de nationale en de Europese belangen draagt op dit moment opnieuw bij aan de grote onrust op de financiële markten. De Duitse politiek zal de markten blijven teleurstellen. Het grote wondermiddel dat de crisis voor altijd oplost, is niet in zicht. Duitsland zal eerder zijn beleid van kleine stappen en regelmatige aarzelingen voortzetten. Dat is geenszins spectaculair, maar uiteindelijk blijven de Duitsers goede Europeanen die ervan houden aan te modderen. Of dat in de smaak valt bij de financiële markten, is natuurlijk nog een andere zaak.

Carsten Brzeski is Senior Economist bij ING in België voor de Eurozone en Duitsland en schrijft regelmatig in Nederlandse en internationale media. Deze column is met toestemming overgenomen uit de Belgische krant De Tijd.