ML Mona Lisa – door vrouwen, voor iedereen
<<< Zap >>>

Een paar weken geleden had het ZDF-programma ML Mona Lisa een onvervalste knaller. Onder de titel ‘Bedrogen en veraden: een echtgenote en het VW-schandaal’ werd thuis aangeklopt bij Ilona Luise Reutter, aangekondigd als de “nog-vrouw van ex-Skoda-baas Helmuth Schuster”. Reutter wilde spreken om “de last kwijt te raken”, aldus de introductie.

Die last blijkt zwaar. “Het topje van de ijsberg”, vertelt de bijna-ex van de ontslagen topmanager in de ML-camera, “was dat ik in Stern moest lezen dat namens Volkswagen een huis was gehuurd, waarin de heren zich met dames in één ruimte hebben geamuseerd. Stel je voor, ze zijn daar gewoon over elkaar heen gekropen.” Reutter had het liever van haar man gehoord, een van de topmanagers in het Volkswagenconcern die vanwege het organiseren en bijwonen van lustreizen en sekspartijtjes op kosten van de firma het veld moesten ruimen.

Slechts een fractie van zijn escapades had Schuster zijn vrouw zelf opgebiecht. Voor haar was dat voldoende om nooit meer naar de damesprogramma’s van VW te gaan. Want hoe moest ze al die eveneens bedrogen vrouwen aankijken?

Reutter liep leeg. Dat is leuke televisie – en niet alleen voor vrouwen. Naar Mona Lisa kijken dan ook bijna evenveel mannen. De kijkers van het ZDF, ook die van Mona Lisa, zijn echter behoorlijk oud. De redactie probeert hen te bedienen, maar tegelijk jong publiek aan te spreken – een spagaat die resulteert in een erg breed spectrum van thema’s en formats. Het wekelijkse halfuur is gevuld met achtergrond- en onderzoeksjournalistiek, maar ook met human interest, service en zelfs hulpacties.

Veelzeggend is dat de redactie zich, al naar gelegenheid, breed profileert als “Das Magazin”, dan wel als “het oudste (vanaf 1988, AH) en enige landelijke Frauenjournal op de televisie”. Die redactie bestaat uit vrouwen, maar mannelijke commentaarstemmen of bijdragen worden niet geschuwd. Al zal Mona Lisa zich een volgende keer wel driemaal bedenken alvorens een thema als ‘Porno voor vrouwen’ aan een mannelijke ZDF-collega over te laten, zoals laatst. Belegener en humorlozer kon het nauwelijks.

Aardiger voorbeelden van achtergrondverhalen uit de afgelopen uitzendingen zijn de ‘Strijd der culturen’ met Ayaan Hirsi Ali, de ‘Horrorervaring’ met een Amerikaanse soldate die kritisch terugblikt op haar Irak-tijd of ‘Op leven en dood’ met een Greenpeace-duikster die actie voert in de antarctis.

Lang niet altijd gaat het om vrouwenproblematiek. In de actuele reportages over gemeenten die hun woningbezit verramsjen en over de stakingen van overheidspersoneel speelde het perspectief van vrouwelijke huurders respectievelijk stakers (en tegenstandsters!) nog een rol. Maar in een bijdrage over de vogelgriep kwam zelfs geen vrouw in beeld, de vogels niet meegesteld. Ook de aanpak van het thema verried niets ‘vrouwelijks’: journaalachtig, met routinematige beelden, commentaar en soundbites van een zestal mannelijke deskundigen.

Ook mét vrouwen in beeld gaat het trouwens niet altijd goed. Recente gemiste kansen waren het plichtmatige portret van presidentsvrouwe Köhler die, in de weer met de bekende jonge patiëntjes, “het recept voor haar lange, harmonische huwelijk” prijsgaf, en de flauwe, vrijblijvende gesproken column van redactiechef Barbara Dickmann over de eerste honderd dagen van Angela Merkel. Veel concreter dan dat de bondskanselier “van een moeder Teresa tot een Jeanne d’Arc moet uitgroeien” werd de column niet.

Op zijn sterkst is Mona Lisa wanneer het magazine niet alle soorten kijkers tegelijk wil bedienen. Dat gebeurt vooral als het op zoek gaat naar misstanden of antagonismen in de samenleving. Daarbij hoeft het geenszins de vrouw te zijn die in de underdogpositie zit, zoals in een speurtocht naar schijnvaderschappen bleek. Andrea Schreiber begon haar reportage met een man die zo naïef was geweest zich door een gewiekste Vietnamese te laten overhalen haar kind als het zijne aan te melden. In Duitsland geldt als vader, wie het vaderschap erkent.

Alleen al in Berlijn, waar Schreiber filmde, waren het afgelopen jaar tweehonderd vooral sociale zwakkere mannen, zoals alcoholisten, bereid om voor een paar honderd of -duizend euro het kind te erkennen van een vrouw die met uitzetting wordt bedreigd. Als uitkeringtrekkers hoeven zulke mannen toch geen alimentatie te betalen. Het kind wordt Duits en zijn tot dan illegale moeder mag in het land blijven.

De reportage eindigde niet met een simpel antwoord, maar met een goede vraag: hoe kun je dit – voor de staat kostbare – gat dichten zonder alle alleenstaande migrantenmoeders die op een verblijfsvergunning hopen, verdacht te maken?

In deze rubriek stelt Annemieke Hendriks, journaliste in Berlijn, maandelijks een opmerkelijk Duits tv-programma voor.

ML Mona Lisa, ZDF, iedere zondag 18.00-18.30 uur. Redactieleiding Barbara Dickmann; presentatie Karen Webb en Marina Ruperti. Deze week reikt het programma zijn jaarlijkse Prix Courage uit aan de Berlijnse politiecomissaris Gina Graichen, die is belast met het tegengaan van kinderverwaarlozing en -mishandeling.