Online fotocollectie maakt nazi-kunst toegankelijk
Nazi-kunsttentoonstellingen uitvoerig gedocumenteerd

Het was de tempel van de nazi-kunst, zegt Okwui Enwezor, de huidige directeur van het Haus der Kunst in München. Tussen 1937 tot 1944 heette zijn museum nog Haus der Deutschen Kunst en vonden er jaarlijks de Große Deutsche Kunstausstellungen plaats, waar de nationaal-socialisten toonden wat zij wenselijke moderne kunst vonden. Er kwamen per jaar zo’n 600 duizend bezoekers op af. “We hebben hier te maken met de grootste en belangrijkste kunsttentoonstelling van de nationaal-socialistische staat”, aldus Christian Fuhrmeister, kunsthistoricus van het Zentralinstitut für Kunstgeschichte in een interview op Deutschlandradio. Fuhrmeister is projectleider van het nieuwe online archief Große Deutsche Kunstausstellungen Research, www.gdk-research.de.

Zes foto-albums

De online databank toont meer dan tienduizend kunstwerken van 2500 kunstenaars die op de Große Deutsche Kunstausstellungen te zien waren. Als basis voor het archief dienen zes foto-albums met zwart-wit foto’s, die de nazi’s van de tentoonstellingen lieten maken. De albums lagen decennialang ongebruikt in het Zentralinstitut für Kunstgeschichte, schrijft Spiegel Online, tot de Münchense onderzoekers enkele jaren geleden besloten ze in samenwerking met het Deutsches Historisches Museum voor iedereen toegankelijk te maken.

Niet alleen de kunstvoorwerpen en informatie over afgebeelde personen zijn terug te vinden op de website, ook kun je zien wat de werken kostten - en wie ze kochten. Daaruit blijkt dat nazi-kopstukken Goebbels en Göring veel geld uit aan de kunst, maar Hitler zelf was de grootste koper bij deze tentoonstellingen. Hij gaf zeven miljoen Reichsmark uit aan de door hem zelf goedgekeurde kunst, schrijft Welt Online. De website toont zo de rol van Hitler als bevorderaar van kunst en laat de ontwikkeling van de nazi-tentoonstellingen zien. Overigens is van slechts zo’n 10 procent van de tentoongestelde kunstwerken bekend waar ze tegenwoordig zijn.

Taboe

Niet eerder was nazi-kunst zo toegankelijk. “Tot 1970 was alles dat met het nationaal-socialisme te maken had, taboe. Het werd verdrongen en verzwegen. Dat is nu niet meer zo”, aldus Fuhrmeister op Deutschlandradio. De kunstwerken die op de Große Deutsche Kunstausstellungen werd getoond, kun je niet allemaal nationaal-socialistisch noemen, zegt hij. Daarvoor waren ze te divers. Al zijn er wel trends te ontdekken. “Militaire motieven waren vooral tot 1941 aanwezig”, aldus Fuhrmeister. “Daarna volgden meer landschapstaferelen en bloemstillevens.”

“Vrouwelijk naakt, vrouwelijk naakt en af en toe een dode soldaat”, vat een van de Münchense onderzoekers de thema’s van de kunstwerken op de nazi-tentoonstelling samen in Welt Online. Slechts 10 tot 15 procent van de getoonde kunst had doelbewust nationaal-socialistische motieven, schrijft de krant. Het merendeel is vooral “tijdloos middelmatig en banaal”. “Het is kunst die in elke kleinburgerlijke woonkamer past.”