Mythes en misverstanden over talenstudies

Wat leer je eigenlijk bij een talenstudie? Een taal leren kan toch op allerlei manieren, waarom zou je daar een wetenschappelijke studie voor volgen?
Taalverwerving, dus het leren spreken en lezen van de taal, is maar een onderdeel van een talenstudie. Je volgt daarnaast taalwetenschappelijke vakken, je leert over de maatschappij, de geschiedenis, de cultuur en de literatuur van je taalgebied. Je bepaalt zelf waar je focus ligt. Je kunt bijvoorbeeld de onderwijskant op gaan of de literatuur bestuderen. Je kunt je ook specialiseren in de linguïstiek - de taalwetenschap - en vragen bestuderen als ‘hoe zitten taalfamilies in elkaar’ of ‘hoe ontstaat een zinsbouw en hoe krijgt die betekenis’. Bij de studie Duits bijvoorbeeld ga je ook naar Duitsland en word je gestimuleerd om Duitse media te volgen.

Duits en Frans zijn belangrijk voor de handel, maar daarvoor is havo/vwo niveau goed genoeg. Je hoeft de taal heus niet perfect te beheersen, schrijft iemand als reactie onder een artikel op nu.nl. Is zo’n talenstudie dus overbodig?
We hoeven natuurlijk niet allemaal Duits te studeren. Voor dagelijks gebruik kom je vaak al een heel eind met je middelbare-school-Duits. Dan is het te hopen dat je een goede docent had, die jou enthousiast heeft weten te maken. Hebben we die docent straks nog? Als niemand meer Duits studeert, wie gaat onze middelbare scholieren dan Duits leren? Juist aan academisch opgeleide eerstegraadsdocenten, die in de bovenbouw lesgeven, is momenteel een groeiend tekort. Docenten die een studie in de geesteswetenschappen hebben gedaan aan de hand van een specifiek taalgebied - bijvoorbeeld Duits of Frans - zijn voor een school enorm waardevol. 

Dus het beroepsperspectief van een talenstudie is het leraarschap?
Je kunt het onderwijs in, maar dat doet lang niet iedereen. Je kunt je ook gaan bezighouden met wat er op scholen zou kunnen verbeteren, dus didactisch onderzoek doen. Je kunt in de literaire wereld gaan werken, in de cultuursector of als vertaler. We hebben ook mensen nodig die Duitsland of Frankrijk kunnen duiden, bijvoorbeeld bij de Nederlandse overheid of in Brussel. Voor Duits geldt: Duitsland is ons buurland, het is belangrijk dat we mensen hebben die de verdieping zoeken en bijvoorbeeld weten hoe Duitsers verschillen van de Nederlanders, die kennis hebben van de maatschappij, de literatuur, de kunst of de geschiedenis.
De wereld is complex, om goed op uitdagingen te kunnen reageren, hebben we kennis van moeilijke concepten nodig, zoals interculturaliteit - dus hoe verschillende culturen elkaar beinvloeden en wat nodig is voor wederzijds respect.
Daarnaast leer je bij een talenstudie ook de algemene vaardigheden die in veel bedrijven en organisaties gevraagd zijn. Je schrijft een scriptie, je leert presenteren, discussiëren, gedetailleerd lezen en kritisch denken. Tot slot is Duitsland onze belangrijkste handelspartner en een belangrijke politieke partner. Kennis van Duitsland en de Duitse taal is gewoon van enorm belang.

Maar als je Duits wilt studeren, dan kan je dat toch in Duitsland doen? Dat hoeft toch niet in Utrecht?
Duits bestuderen vanuit een buurland van Duitsland is juist zo leuk! Wij kennen de Duitsers, maar we zijn toch anders. We hebben een blik van buiten, dat is toch anders dan als je de taal in het land zelf studeert. Nederlanders die in Utrecht of Leiden Duits hebben gestudeerd, hebben echt wat toe te voegen in Duitsland. De germanisten aan Nederlandse universiteiten hebben bovendien goede banden met collega’s in het Duitstalige gebied. Een studie Duits is in Nederland van hoog niveau.

Als er maar een handjevol studenten is, dan is er kennelijk geen vraag naar. Dan kan een opleiding stoppen.
We hebben ook geen duizenden Duitslandexperts nodig. Maar we kunnen ook niet zonder. En daarvoor moet je de studie Duits wel in leven houden. We hebben het vaak over ‘kleine’ talen die niet ‘rendabel’ zijn, maar het gaat om diepgaande opleidingen waar veel uitwisseling bestaat tussen docent en student. Je zou kunnen zeggen: zo is een universiteit bedoeld! Natuurlijk is het belangrijk dat universiteiten en opleidingen samenwerken, en dit gebeurt ook al. Maar als je studies volledig stopt, geef je daarmee een signaal af. Wat doet dit met het beeld van talenstudies? We doen al jaren zo ons best om meer studenten voor een taal te enthousiasmeren omdat Nederland een enorm tekort aan docenten heeft en kennis van met name de buurtalen voor Nederland van enorm belang is. Er is geen reden om de aandacht voor het belang van talen te laten verslappen.

Maar de talen verdwijnen niet, ze worden onderdeel van een brede bachelor, bijvoorbeeld Europese Talen en Culturen.
Tsja, je hebt altijd de keuze tussen de breedte en de diepte. Wil je mensen opleiden die van allerlei culturen iets weten, of wil je mensen opleiden die verstand hebben van Oost-Europa, Latijns-Amerika of de Arabische wereld? Ik als germanist denk dat het goed is dat er mensen zijn die specifieke en diepgaande kennis hebben van een bepaald taalgebied. En daarnaast een brede geesteswetenschappelijke vorming hebben genoten en zich daardoor ook persoonlijk hebben ontwikkeld.

Uit meerdere reacties blijkt dat mensen de studies niet nuttig vinden. Ze vinden ze niet praktisch genoeg: ‘Iemand met een talenstudie zou ook iets over handel of verkoop moeten leren’, of ze vinden dat je het van je eigen geld zou moeten studeren, als hobby - een argument dat ook voor de andere geesteswetenschappen, zoals kunstgeschiedenis of religiewetenschappen, vaker voorbij komt. Wat zou je tegen hen willen zeggen?
De geesteswetenschappen bestuderen menselijke uitingen en de menselijke geest. Die kennis doet ertoe, we willen toch meer zijn dan alleen een economie? Je hebt de geesteswetenschappen nodig om complexe processen in de samenleving te begrijpen en om elkaar te kunnen begrijpen. Je leert bij een talenstudie vanuit andere perspectieven naar de wereld te kijken. Dat is misschien wel belangrijker dan ooit.

In dit filmpje van NOS Stories op instagram vertellen studenten Duits in Utrecht zelf over hun studie en waarom het volgens hen belangrijk is dat die blijft bestaan:

 

 

 

View this post on Instagram

A post shared by NOS Stories (@nosstories)