Duitsland wacht beleid Obama af
Pers en politici houden slag onder de arm

Merkel is niet de hele nacht wakker gebleven om de Amerikaanse verkiezingen real time te volgen. Gisteren om een uur ’s middags, zes uur ’s ochtends aan de Amerikaanse oostkust, feliciteerde ze Obama voor het eerst openbaar, op tv. “Op basis van een diepgaande vriendschap zal Duitsland de Verenigde Staten terzijde staan om actuele problemen op te lossen”, aldus Merkel.

De bondskanselier is ervan overtuigd dat Europa en Amerika daarbij nauwer zullen samenwerken. “Duitsland zal zich in ieder geval als een betrouwbare partner opstellen.”

Samenwerking is duidelijk het toverwoord in de Duitse publieke opinie over de nieuwgekozen vierenveertigste Amerikaanse president. Bondspresident Horst Köhler feliciteerde Obama met een gelukstelegram. “Samenwerking in de wereldpolitiek komt iedereen ten goede”, zo drukte Köhler hem op het hart.

Minister van Buitenlandse Zaken Steinmeier (SPD) beschouwt Obama inmiddels als een persoonlijke vriend, hoewel zij elkaar twee keer hebben ontmoet. “Amerika heeft gekozen voor verandering”, aldus Steinmeier. “Ik kan mij goed vinden in zijn voorstellen op het gebied van klimaatverandering, energieproblematiek en ontwapening.”

‘Onmisbare partner’

De Bondsdagfracties reageerden soortgelijk. Ook regeringspartij CDU ziet kan zich vinden in de keuze van het Amerikaanse electoraat. “Amerika is als vriend en partner onmisbaar voor ons”, zo stelde een woordvoerder van de christen-democraten. “Wij zijn ervan overtuigd dat Obama de Duits-Amerikaanse vriendschap verstevigt.”

Ter linkerzijde kan Obama ook op enthousiaste reacties rekenen. Fractievoorzitter Georg Gysi noemt de verkiezing van de gewezen buurtwerker “de gebeurtenis van de eeuw”. “De zwarte bevolking van de Verenigde Staten is ooit als slaaf gekomen, nu levert zij de president”, jubelde Gysi, hoewel de familie van Obama geen slavenverleden heeft.

Geen van de Duitse politici zegt het hardop, maar de nauwelijks verhulde opluchting van het aanstaande vertrek van zeer unilateraal werkende Bush is goed te merken. De verwachtingen zijn hooggespannen, maar des te groter is ook in Duitsland de teleurstelling als de nieuwe Amerikaanse president de verwachtingen van een meer zachte, ‘Europese’ aanpak in het buitenlands beleid niet waarmaakt, zo is de algemene teneur in de pers.

De Duitse media stellen zich daarom gereserveerder op dan de politici. Obama staat vanaf zijn inwijding 20 januari volgend jaar voor een aantal grote problemen als de impopulaire oorlogen in Irak en Afghanistan en de kredietcrisis.

De Süddeutsche Zeitung wijst erop dat Obama nu nog kan rekenen op de onvoorwaardelijke steun van zijn aanhang. Maar deze is niet homogeen. Hij zal een manier moeten vinden om alle neuzen dezelfde richting op te laten wijzen en zal daartoe concessies moeten doen. Hoe dit wordt vormgegeven is nog onduidelijk, denkt de links-liberale krant. “Een verkiezingsstrijd is altijd zwart-wit, regeren doe je in grijstinten.”

‘Geen garantie voor succes’

Volgens de Süddeutsche is een open houding waar de wereld zo op hoopt geen garantie voor succes. Ja, de Verenigde Staten willen na acht jaar Bush jr. verandering, maar dat wilden ze na Nixon en de Vietnamoorlog ook. “Nixons opvolger Jimmy Carter koos ook voor een multilateraal, diplomatiek buitenlands beleid. Een grote president is hij niet geworden.”

“Obama is het Amerikaanse excuus voor acht jaar Bush”, zo schrijft het centrumlinkse weekblad Der Spiegel. “Maar Obama moet voordat hij de wereld kan veranderen, eerst zichzelf omvormen van een briljante presidentskandidaat tot een staatsman.”

Pijnlijke eisen

Der Spiegel vermoedt dat Obama nog wel eens met pijnlijke voorstellen en eisen voor Duitsland kan komen. Tijdens zijn toespraak in Berlijn in juli dit jaar herinnerde Obama de Duitse regering nogmaals aan de “gemeenschappelijke belangen” van beide landen in Afghanistan.

Het is goed mogelijk dat Obama, die meer troepen naar Afghanistan wil sturen, graag de Duitse missie aanzienlijk uitgebreid ziet. Samenwerking? Goed, maar dan kan de Bondsrepubliek niet langer langs de zo comfortabele zijlijn blijven staan”, concludeert het blad.

Het liberale weekblad Die Zeit ziet meer overeenkomsten tussen Obama en Bush dan Duitsland wil zien. “In sommige gevallen kan hij niets anders doen dan Bush en in andere zaken wil hij dat niet”, aldus het weekblad. “De toon binnen de transatlantische relatie zal milder worden, maar de inhoud blijft grotendeels hetzelfde.”

Ook de centrumrechtse krant Die Welt waarschuwt voor te hooggespannen verwachtingen bij de Duitse Wunschkandidat. “Hij kan hier nooit aan voldoen”, schrijft het dagblad. “Na een heftige verliefdheid volgt waarschijnlijk de ontnuchtering. Uiteindelijk zal hij vooral de Amerikaanse belangen dienen.”

Het rechtse boulevardblad Bild Zeitung daarentegen ziet Obama’s verkiezing als een grote stimulans voor de Duits-Amerikaanse vriendschap. “Aan de Amerikanen danken wij de Berlijnse luchtbrug de wederopstanding na de oorlog, de Duitse eenheid en onze bescherming tegen het terrorisme.”

Bild denkt wel dat Obama aanvullende eisen zal stellen als geld of verhoogde Duitse inzet in Afghanistan. “Onze solidariteit kan heel goed een stuk duurder uitvallen”, besluit het blad.

                                       Spiegel Online / bild.de / sueddeutsche.de / Zeit Online

Afbeeldingen:

DPA/Picture Alliance