Steinbrück wil financieel vangnet na redding HRE
Nieuws

“Met deze gezamenlijke oplossing wordt HRE gestabiliseerd en verbetert het Duitse financiële klimaat in tijden van crisis”, zo maakte het ministerie van Financiën bekend.

De onderhandelingen hebben afgelopen nacht plaatsgevonden, nadat het aanvankelijke reddingplan, onverwacht in de prullenbak verdween. Afgelopen vrijdag trok de Bondsregering al 35 miljard euro uit voor HRE, maar al snel bleek dit bedrag niet toereikend. Alleen met de hulp uit de financiële sector zelf kon de hypotheekbank uit München met een noodkrediet van in totaal 50 miljoen euro worden gered.

“Wij zullen niet toelaten dat de ondergang van één bank de ondergang van het gehele financiële systeem teweeg brengt”, zo stelde bondskanselier Angela Merkel vrijdag voorafgaand aan de onderhandelingen.  

Belangrijke speler

HRE is een van de belangrijkste spelers in de Duitse obligatiemarkt die een totale waarde van ongeveer 900 miljard euro vertegenwoordigt. HRE heeft samen met haar Ierse dochter Depfa zo’n 140 miljard euro aan dergelijke schuldbekentenissen uitstaan.

Obligaties gelden totnogtoe als een relatief veilige belegging. Zo staat de overheid garant voor de eigen uitgegeven obligaties, terwijl een bank als HRE vastgoed als onderpand biedt. Vrijwel nooit zijn beleggers teleurgesteld in dergelijke investeringen. Ondanks schommelingen zag de belegger na de looptijd in de regel altijd zijn geld plus rente terug.

Daarbij komt dat de Duitse huizenmarkt niet te vergelijken is met de Amerikaanse, die door de kredietcrisis grotendeels is ingestort. De Duitse vastgoedprijzen zijn dus niet in een hoog tempo gekelderd, maar dit zou kunnen veranderen als een belangrijke verstrekker van vastgoedobligaties als HRE ten onder zou gaan.

Kettingreactie

Wanneer de belegger een verstrekker als HRE niet meer vertrouwt, kan dat ingrijpende gevolgen hebben voor de obligatiemarkt. Dit kan in het ergste geval een ongewilde kettingreactie op gang brengen. Zo gebruiken talrijke banken obligaties voor herfinanciering, omdat dit nog steeds als de goedkoopste manier daartoe geldt.

De bondsregering had door de dichte verwevenheid met HRE weinig andere keus dan het bedrijf te redden. Zowel de landelijke regering als de deelstaten en de gemeenten hebben beleggingen lopen bij het bedrijf.

Twee weken geleden stelde Steinbrück nog dat de Duitse overheid niet in de bres zou springen, mocht een Duitse bank in acuut gevaar verkeren. Maar volgens econoom Kees van Paridon van de Erasmus Universiteit Rotterdam, kon Steinbrück weinig anders dan dit standpunt te verlaten.

“Ook de Duitse overheid kon niet blijven vasthouden aan haar principes”, zegt Van Paridon, die gespecialiseerd is in de Duitse economie. “Er is veel desinformatie over de kredietcrisis. Ook de banken zelf weten niet altijd hoe groot hun risico's zijn. Het is goed mogelijk dat Steinbrück sindsdien nieuwe en betere informatie en nu wel een andere conclusie moest trekken.”

Volgens Van Paridon ontbrak het ook in Duitsland aan voldoende toezicht op de banken, waardoor ook daar de kredietcrisis voelbaar is. “Duitse banken waren lang vrij behoudend in hun beleid, maar waren in de afgelopen jaren bang geworden de boot te missen door geen risicovolle leningen te verstrekken.”

Ondertussen probeert de Duitse overheid de belastingbetaler gerust te stellen. Zo staat Berlijn voor 35 miljard borg voor HRE, waardoor de bank betrouwbaarder wordt. Alleen als HRE zodoende aan nieuwe kredieten kan komen, is de bank definitief gered zonder schade voor de Duitse belastingbetaler, dus geheel zonder risico is deze reddingsoperatie niet.

“Nood breekt wet”

Maar de gevolgen van een eventueel faillissement zullen meer pijn doen dan de maatregelen, die op het eerste gezicht ingaan tegen de Duitse gewoonte een solide financieel beleid te voeren. “Nood breekt wet”, zo concludeert Van Paridon. “De situatie is wat dat betreft vergelijkbaar met Fortis en de handelswijze van de Nederlandse overheid.”

Het tumult op de financiële markten zette Berlijn er mede toe aan de Duitse spaartegoeden voor 1 biljoen euro te garanderen. Zo moet worden voorkomen dat de banken financieel uitdrogen als angstig geworden burgers massaal hun geld opnemen. Volgens de Duitse centrale bank beheerden de Duitse banken eind 2007 ongeveer 1,6 biljoen euro op spaar- en betaalrekeningen.

Duitsland volgt hiermee het voorbeeld van Ierland en Griekenland die enkele dagen eerder aangaven garant te staan voor de spaartegoeden van hun ingezetenen. Afgelopen weekend nog bekritiseerde Steinbrück dit Ierse besluit nog.

Met de aangekondigde maatregel hopen Steinbrück en Merkel de rust op de Duitse markt en onder de spaarders terug te brengen. De Britse overheid heeft daarentegen woedend gereageerd op het Duitse besluit. Premier Gordon Brown staat nu in eigen land onder grote druk hetzelfde te doen.

Unilaterale aanpak

Hiermee heeft ook Duitsland gekozen voor een unilaterale aanpak van de kredietcrisis, die dan vooral binnen de eigen grenzen wordt bestreden. Een door Brussel gecoördineerd reddingsfonds, dat Frankrijk voorstaat, is door Duitsland van de hand gewezen. “Wij beslissen zelf hoe wij onze zaken regelen”, aldus Steinbrück. “We willen hierbij niet afhankelijk zijn van anderen.”

Maar geheel onafhankelijk zal Steinbrück niet kunnen opereren. De kredietcrisis is een internationaal en niet specifiek Duits fenomeen, waardoor de minister zal moeten reageren ontwikkelingen in het buitenland. De garantie van spaartegoeden is daar een voorbeeld van.

“Ook hier geldt dat Steinbrück uiteindelijk niet anders kon”, aldus Van Paridon. “Hij werd hiertoe ook gedwongen door andere landen die dit wel deden. Dan vragen Duitse rekeninghouders zich af waarom deze garantie wel in het buitenland wordt gegeven en in het eigen land niet."   

Plan B

De minister van Financiën zei vandaag voor de radiozender Deutschlandfunk een landelijk systeem te willen voor andere Duitse banken die mogelijk nog in de problemen raken. De staatsgestuurde redding van HRE moet in dit plan eerder uitzondering zijn dan regel. “Wij zijn ons ervan bewust dat wij met dergelijke ad-hoc beslissingen niet verder komen”, aldus Steinbrück. “Wij hebben nog een plan B in de lade liggen.”

Hoe dit plan eruit ziet en wanneer het kan worden ingevoerd, wilde de minister niet kwijt. Zeker is nu dat het een Duitse oplossing zal zijn, die vanuit Berlijn wordt aangestuurd en niet vanuit Brussel.

Van Paridon begrijpt waarom Steinbrück terughoudend is met informatie over plan B. “Je gaat niet zeggen dat het foute boel is bij je eigen banken”, zo stelt hij, “daarmee ondermijn je het al zo kwetsbare vertrouwen.”

Volgens de Rotterdamse econoom moet net zoals in andere landen het toezicht op de financiële sector worden verbeterd, waarnaast ook een steunfonds voor kwetsbare banken in het leven zal worden geroepen om snel te kunnen ingrijpen. Maar wat betreft het toezicht zal het wel enige tijd kosten om dat goed op orde te krijgen”, zo besluit Van Paridon.

Sander van der Ploeg is redacteur van het Duitslandweb.

Afbeeldingen:Lees ook op het Duitslandweb:

Hypo Real Estate
Erasmus Universiteit Rotterdam
Travel Aficionado, www.flickr.com°¬

Lees ook op het Duitslandweb:
Steinbrück wil financiële gedragscode