Boeken

(21 september 2006) De onlangs overleden Duitse publicist Joachim Fest voltooide vlak voor zijn dood zijn autobiografie 'Ich nicht'. Hierin beschrijft Fest hoe hij als opgroeiende jongen de nazi-dictatuur beleefde. Het boeiende boek biedt inzicht in het leven van een gezin uit de gegoede intellectuele burgerij, dat weigerde zijn humanistische en democratische principes te verkwanselen aan het nazisme.

(31 augustus 2006) Günter Grass’ nieuwste werk ‘Beim Häuten der Zwiebel’ zou ook zonder de publiciteitszucht van de auteur geslaagd zijn geweest. Het boek is een schitterend geschreven, openhartig en indrukwekkend zelfonderzoek.

(27 juli 2006) Je ziet ze in het voorbijgaan. Oude Turkse vrouwen met gekromde ruggen, lange gewaden en onpeilbare blikken. In zijn alom bejubelde roman ‘Leyla’ heeft de Duits-Turkse schrijver Feridun Zaimoglu deze vrouwen teruggevoerd naar de tijd dat zij meisjes in Turkije waren. Zaimoglu’s roman is zeker voor Nederlanders een openbaring, aangezien Nederland geen vooraanstaande schrijvers van Turkse afkomst kent.

(17 juli 2006) Sigmund Freud, grondlegger van de psychoanalyse, was een zorgzame vader. Hij had zes kinderen, drie zonen en drie dochters, en ze waren hem allen even lief. Maar met de jongste, de in 1895 geboren Anna, ontwikkelde zich in de loop der jaren een heel bijzondere relatie, gebaseerd op diepe, wederzijdse genegenheid en een gemeenschappelijk werkterrein: de psychoanalyse.

(12 juli 2006) 'Waar is de Muur?' noemde Margriet Brandsma haar boek dat ze na vier jaar correspondentschap voor de NOS in Berlijn schreef. Het is de vraag die veel toeristen stellen. Omdat de stad zo snel verandert en "dit hoofdstuk van de geschiedenis slordig heeft behandeld“, is steeds minder zichtbaar waar de Muur heeft gestaan. In een mix van reisgids en columnbundel geeft Brandsma antwoord op die vraag.

(21 juni 2006) Kort na elkaar zijn twee boeken verschenen met dezelfde titel: ‘De grensganger’ van de Vlaming Johan de Boose en ‘Der Grenz-Gänger’ van de Duitser Landolf Scherzer. Ze doen ook dezelfde grens aan: de grens die tot 1990 beide Duitse staten scheidde. Verder hebben de boeken niets gemeen. Hebben de auteurs werkelijk tezelfdertijd op dezelfde plek verwijld?

door Dik Linthout Op het Goethe-Institut in Amsterdam wordt vanaf de vestiging eind jaren zestig ook Nederlands voor Duitstaligen gegeven. Onderwijs in een vreemde taal is zeer ongebruikelijk voor deze instelling, want de drie voornaamste taken van het instituut zijn volgens de statuten: de stimulering van de kennis van de Duitse taal in het buitenland, het onderhouden van de internationale culturele samenwerking en de overdracht van een zo compleet mogelijk Duitslandbeeld door informatie te bieden over het culturele, maatschappelijke en politieke leven. Het Goethe-Institut is er dus niet voor de taal van het gastland. Dat het altijd cursussen Nederlands is blijven aanbieden, heeft vooral te maken met de verwantschap van de twee talen. Er kon met kracht van argumenten worden duidelijk gemaakt dat de lessen Nederlands een vorm van dienstverlening aan Duitse burgers in Nederland waren. Duitstaligen blijken veel sneller en beter Nederlands te kunnen leren als er geen anderstaligen in de cursus zitten, want Nederlands is voor Duitstaligen betrekkelijk eenvoudig. Deelnemers aan intensieve cursussen van zes uur per dag kunnen zich na een paar weken zowel actief als passief al behoorlijk redden en na verloop van tijd gaan ze zozeer op in de Nederlandse samenleving dat ook hun accent nauwelijks nog verraadt waar ze vandaan komen. De helft van de cursisten heeft een Nederlandse partner en driekwart van hen is vrouw. Daar is een reden voor: de Nederlands-Duitse grens is een van de meest erotische in Europa. Nergens wordt tussen de bewoners van twee buurlanden zoveel geflirt, gevreeën en over de grens heen samengewoond en getrouwd. In Nederland wonen vijftig procent meer Duitse vrouwen dan Duitse mannen en dat is statistisch gezien uiterst ongebruikelijk. Er wonen altijd meer buitenlandse mannen dan buitenlandse vrouwen in het andere land. In Duitsland wonen bijvoorbeeld twintig procent meer Nederlandse mannen dan Nederlandse vrouwen en zo hoort het statistisch gezien ook. Mannen gaan vaker dan vrouwen voor hun carrière de grens over, voor vrouwen is ook de liefde een belangrijke reden. Feminien Nederland Duitsers vormen de grootste groep buitenlanders in Nederland, omdat er zoveel Duitse vrouwen in de huwbare leeftijd naar Nederland komen. Nederland telt circa vierhonderdduizend Duitsers en dat is meer dan Turken of Marokkanen. Sinds 1975 worden kinderen van Duitse vrouwen in het buitenland geboren uit huwelijken met buitenlanders als Duits beschouwd. Er wonen zo’n 290 duizend Duitse kinderen in Nederland en 110 duizend volwassen Duitsers, van wie 66 duizend vrouwen en 44 duizend mannen. Nederlandse mannen blijken een speciale aantrekkingskracht uit te oefenen op Duitse vrouwen en andersom. En vrouwen zijn, anders dan mannen, bereid om voor de liefde ook hun carrière in de waagschaal te stellen. De wederzijdse aantrekkingskracht heeft misschien te maken met de volgens de Nederlandse cultuursocioloog Geert Hofstede feminiene cultuur van Nederland, waarin zachte waarden als bescheidenheid, samenwerking, zorg voor anderen en conflictmijdend gedrag worden gewaardeerd. Mannen en vrouwen hebben relatief vaak een deeltijdbaan, ze voeren vaker zorgtaken uit, ook zonder carrière is men iemand, men gaat collegialer met elkaar om en men beoordeelt het leven sterker op de kwaliteit van de menselijke contacten. Duitsland is hierbij vergeleken masculiener. De rollen van mannen en vrouwen liggen er verder uiteen en men hecht meer aan rijkdom, status en erkenning. Opvallend is ook het hoge percentage homoseksuele Duitse mannen en vrouwen onder de cursisten. Zij geven aan het homovriendelijke Nederland en vooral aan Amsterdam – volgens de International Herald Tribune de liberale hoofdstad van Europa – veelal de voorkeur boven Duitsland. Waar Nederlandse mannen en Duitse vrouwen elkaar ook tegenkomen, de speciale chemie die er tussen hen bestaat, blijft een latent gevaar. Uit eigen onderzoek blijkt dat de helft van de Nederlandse-Duitse paren elkaar in een derde land heeft ontmoet.

(18 mei 2006) Hartelijk en begaan met het volk, kil en onverschillig naar zijn naasten: in deze contrasterende bewoordingen typeert Lars Brandt (1951) zijn beroemde vader Willy. In het onlangs verschenen ‘Andenken’ gunt de middelste zoon van Willy Brandt ons een intieme blik in het gespleten karakter van het voormalige boegbeeld van sociaaldemocratisch Duitsland.

(20 april 2006) Iedereen die er geweest is vertelt dat in Berlijn 'de geschiedenis op straat ligt'. Hier zwerven nog oude geesten rond en hier dringt het verleden zich op. Deze geesten zijn het onderwerp van Karen E. Tills nieuwste boek 'The New Berlin'. Hierin levert Till een buitengewoon originele bijdrage aan het discours over herinnering en identiteit in de 'Berlijnse Republiek'. door Krijn Thijs

(10 april 2006) Door het overdonderende succes van ‘Het meten van de wereld’ (Die Vermessung der Welt) is Daniel Kehlmann (1975) uitgeroepen tot het wonderkind van de Duitse literatuur. Kehlmanns zesde boek werd meer dan 400.000 keer verkocht en in twintig talen vertaald. Het grootste mysterie is nog dat literaire critici en een enorm leespubliek het boek samen bejubelen.