Annemieke Hendriks

Georg Schertz was hoofdcommissaris van politie in West-Berlijn toen op 9 november 1989 de Muur viel. Dirk Bachmann was dat in Oost-Berlijn. Samen moesten ze die nacht de veiligheid in de stad garanderen. Konden ze elkaar vertrouwen? 25 jaar na de val van de Muur blikken ze terug. Een fragment van de longread 'Wantrouwen in Berlijn' van uitgeverij Fosfor.

Rosa von Praunheim is met zijn dwarse, taboedoorbrekende films vaste gast op de Berlinale, het filmfestival dat gisteravond van start ging. Dit jaar presenteert de Berlijnse regisseur er Die Jungs vom Bahnhof Zoo. Een gesprek in zijn Charlottenburger keuken: “Ik was vroeger zelf ook bang voor die tippelende jongens.”

Hoe gedraagt een Nederlander zich tussen gehoorzame, geduldige, gezagsgevoelige mensen? Fout dus, constateert Annemieke Hendriks in deel zes van de serie Berlijnse lotgevallen. In de wachtkamer van haar gynaecoloog stuit ze op een ijzige, doodse stilte.

Is verantwoordelijkheidsgevoel voor je buurt en solidariteit met je medemens eerder Duits of Nederlands? Is het van ‘Oost’ of ‘West’, sterft het wellicht uit?

Bij alle Berlijnse chagrijn over de trein zou je het grootste pluspunt van de Deutsche Bahn bijna vergeten: dat je er niet tussen gezellige Nederlanders zit. Een verademing.

Soms zijn Duitsers en Nederlanders opvallend gelijkgestemd: paniek om een beetje winterweer. Berlijners kunnen meevoelen met de ellende van Nederlandse treinreizigers; winstbejag heeft de S-Bahn genekt, daar was geen sneeuw voor nodig.

Het valt voor een Duitser waarlijk niet mee een vertrouwensrelatie met de huisarts op te bouwen. Dat ligt zowel aan de Duitser als aan zijn arts.

‘Moet je nu eens kijken’, zei een Nederlandse mede-Berlijner onlangs ietwat beteuterd, terwijl hij wees op de Adventskalender die hij van een Duitse vriend had gekregen. Die kalender op zich vindt hij een spannende verrassing in melkchocola: Van 1 tot en met 24 december mag hij dagelijks een luikje openen en komt daarachter een chocoladefiguurtje of zelfs een bonbon te voorschijn. Zo doden de Duitsers de donkere tijd voor kerst. Maar wat er achter het luikje van 5 december verscheen, ontstemde hem nogal. Hij wees op het omhulsel van de ‘Nikolaus’ die hij na consumptie van de inhoud had teruggeplaatst. ‘Moet dat drollige schepsel Sinterklaas voorstellen?’

Hans Modrow was na de val van de Muur de laatste communistische premier van de DDR. In 2001 liep hij woest weg uit een vergadering van de PDS, waarvan hij erelid is. De Partij van het Democratisch Socialisme, die uit de SED is voortgekomen, had de bouw van de Muur, precies veertig jaar geleden, officieel veroordeeld. Modrow stáát voor de Muur. Annemieke Hendriks sprak met hem in 2001.

Markus Wolf was van 1952 tot 1986 de spionagechef van de Duitse Democratische Republiek. Toen ging hij boeken schrijven, waarin hij zich van zijn liberale kant liet zien. In 2003 sprak Annemieke Hendriks met Wolf (overleden in 2006), onder meer over zijn 'onzichtbaarheid' en over Willy Brandt.