Factsheet tol op Duitse wegen
Tolvignet verplicht vanaf 2016

Wat is de Maut?

De Maut is de heffing van tol op Duitse rijks- en snelwegen, die in 2016 moet ingaan. Daarmee hoopt minister Dobrindt 500 miljoen euro per jaar te verdienen, die moet worden geïnvesteerd in de Duitse infrastructuur. Duitse wegen en bruggen zijn hard aan onderhoud toe. De officiële naam van de Maut luidt Infrastrukturabgabe.

Duitse automobilisten worden voor de tol gecompenseerd via de wegenbelasting, buitenlanders niet. Buitenlanders hoeven alleen op de snelwegen te betalen, niet op de Bundesstraßen. Er komen verschillende vignetten, voor tien dagen, twee maanden en een jaar. Al naar gelang hoe schoon een auto is, kosten vignetten voor 10 dagen 5, 10 of 15 euro en vignetten voor twee maanden 16, 22 of 30 euro. Vignetten voor een jaar kosten maximaal 130 euro. De tol geldt niet voor motoren, elektrische auto’s, auto’s van gehandicapten en ziekenwagens. Boetes voor degenen die geen tol betalen kunnen oplopen van 150 tot 260 euro. Die boetes kunnen ook in het buitenland worden geïnd.

Wie wil de tolheffing?

De Maut is het prestigeproject van de CSU, de Beierse zusterpartij van Merkels CDU. Het was de belangrijkste verkiezingsbelofte van de CSU in 2013 en werd in het regeerakkoord opgenomen. In ruil daarvoor stemde de partij onder meer in met het door de SPD gewenste minimumloon.

Vooral bij de oppositiepartijen en bij regeringspartij SPD is veel weerstand tegen de tol. Ook in de bevolking neemt de steun ervoor af. In 2013 was 59 procent van de ondervraagden in een peiling in opdracht van de ARD voor de tol, inmiddels is 56 procent tegen.

Onderhandelaars van regeringspartijen CDU/CSU en SPD zijn het maandagnacht eens geworden over de laatste details. Dobrindt is op een aantal punten tegemoet gekomen aan bezwaren van de SPD.

Wat zijn de bezwaren?

Er zijn financiële bezwaren: de tol had miljarden moeten opbrengen, inmiddels is de verwachting bijgesteld naar 500 miljoen euro per jaar. Veel geld gaat via de wegenbelastingen terug naar de Duitse automobilisten die voor de tol worden gecompenseerd. Ook kost de invoering van de tol, de administratie en het systeem waarmee automobilisten worden gecontroleerd, veel geld. Volgens critici kunnen de opbrengsten nog veel lager uitpakken.

Daarnaast is de vraag of de controle van de tolgegevens de Duitse privacywetgeving niet schendt. Maandagnacht hebben CDU/CSU en SPD afgesproken dat tolgegevens van automobilisten niet langer dan een jaar mogen worden bewaard. Eerder was dat drie jaar.

De Europese Commissie heeft juridische bezwaren tegen het feit dat alleen Duitse automobilisten voor de tol worden gecompenseerd. Dat is discriminatie van buitenlanders en dat druist in tegen EU-recht, aldus eurocommissaris van Verkeer Bulc. Maar Bulc wil pas een definitief oordeel over het wetsvoorstel vellen als het door de Bondsdag is aangenomen.

Verder vond de Europese Commissie de prijs van de tijdelijke tolvignetten te hoog in vergelijking met de vignetten die een jaar geldig zijn. Die prijzen heeft minister Dobrindt van Verkeer deze week nog aangepast. Maar daarmee zijn de inkomsten waarschijnlijk ook weer minder.

In de grensregio vrezen ondernemers dat minder buitenlanders naar Duitsland komen als ze tol moeten betalen. Eerder al leidde onder meer protest uit Nederland en uit de deelstaten aan de grens er toe dat Dobrindt de tol beperkte tot het hoofdwegennet. In eerste instantie zou die gelden op alle wegen. In de nu goedgekeurde plannen is opgenomen dat buitenlanders ook op rijkswegen zonder vignet mogen rijden. Voor buitenlanders geldt het vignet dus alleen nog voor de snelwegen.

Hoe gaat het verder?

Ook nu de Bondsdag het wetsvoorstel heeft goedgekeurd, is nog niet zeker dat het tolvignet wordt ingevoerd. De Bondsraad, de vertegenwoordiging van de deelstaten, buigt zich in mei over het voorstel, maar kan het volgens Tagesschau.de niet meer tegenhouden. 

Daarnaast kan de Europese Commissie de tolplannen afkeuren. Ondanks Dobrindts aanpassingen blijft het principiële bezwaar bestaan dat de tol alleen buitenlandse automobilisten echt treft. Ook andere Europese landen kunnen Duitsland aanklagen. SPD-minister-president Stephan Weil van Nedersaksen zei deze week dat hij er vanuit gaat dat de Maut er juridisch niet doorheen komt, zeker niet bij het Europees Gerechtshof. Maar voor die een uitspraak doet, zijn we zeker twee jaar verder.

Mocht de wet door alle benodigde instanties worden goedgekeurd, dan moet president Gauck zijn handtekening eronder zetten. Pas dan is de wet geldig. Fractieleider van Die Grünen Anton Hofreiter riep deze week president Gauck op de wet niet te tekenen als die niet conform de grondwet is. De kans dat dit gebeurt, is echter zeer klein. Het komt zelden voor dat een Duitse president weigert een wet te tekenen.