Klassieker 'Metropolis' eindelijk compleet
Iedereen moet 'm zien: Projectie op Brandenburger Tor

De megaproductie ‘Metropolis’, uit 1927, wordt gezien als een van de mijlpalen in de filmgeschiedenis. Regisseurs van films als ‘Blade Runner’, ‘Batman’ en ‘Star Wars’ lieten zich inspireren door het meesterwerk van Lang. Vrijwel niemand kende tot nu toe echter de complete versie, zoals die in première ging in Berlijn in 1927. De film werd drie maanden na de eerste vertoning ingekort tot normale filmlengte.

De vrijwel complete versie van ‘Metropolis’ gaat vandaag  in première in het Friedrichstadtpalast in Berlijn en de Alten Oper in Frankfurt. Een orkest speelt de originele muziek bij de stomme film. Naast deze vertoningen voor de 'happy view' is er ook voor gezorgd dat iedereen dit cultureel erfgoed kan zien: de film wordt geprojecteerd op een doek bij de Brandenburger Tor in Berlijn en uitgezonden op tv-zender Arte.

Verrassende vondst

De verloren scènes doken in 2008 op in een archief in Argentinië. Restaurateurs van de Friedrich Wilhelm Murnau Stiftung hebben al het beschikbare materiaal bewerkt tot een complete en gerestaureerde versie. De stichting is gespecialiseerd in films van voor de jaren zestig.

 De vertoning van de gerestaureerde ‘Metropolis’ is voor het Berlijnse Filmmuseum aanleiding voor een tentoonstelling over de ontstaansgeschiedenis van de film. Metropolis was aanvankelijk een flop. Na de eerste vertoning in 1927 draaide de film slechts in één Berlijnse bioscoop en bracht maar 70.000 Rijksmark in het laatje. De productie had meer dan vier miljoen Rijksmark gekost en bracht producent Ufa-filmstudio aan de rand van faillissement.

Lang kreeg complimenten voor zijn technisch vernuft, maar veel kritiek op de inhoud van de film. De Britse schrijver H.G. Wells noemde het “de domste film aller tijden”.

Pas sinds de jaren zeventig wordt de film op waarde geschat. Lang wordt geroemd om zijn vooruitziende blik en creativiteit. ‘Metropolis’ was de eerste megaproductie in de filmgeschiedenis. Voor de film waren 36.000 figuranten, 200.000 kostuums en 500 miniatuurwolkenkrabbers nodig. Het draaien van de film duurde meer dan 300 dagen.

Denkers en arbeiders

Lang haalde zijn inspiratie voor ‘Metropolis’ uit de tweedeling tussen arm en rijk die hij in de jaren ’20 in de Duitse samenleving meende te zien. De stomme film speelt zich af in de stad Metropolis in het jaar 2026. Het stadsbeeld van Metropolis baseerde Lang op New York, waar hij in 1924 op bezoek was geweest.

Metropolis is gescheiden in een boven- en onderwereld. De denkers en planners wonen in wolkenkrabbers boven de grond, waar zij hun dagen feestend doorbrengen. De arbeiders leven en werken diep weggestopt in de aarde. In 10-urige ploegendiensten moeten zij de machines draaiende weten te houden.

De slechte ontvangst van ‘Metropolis’ betekende voor Lang niet het einde van zijn carrière. Met films als ‘Dr. Mabuse, der Spieler’ (1922) en ‘Die Nibelungen’ (1924) had hij zijn reputatie als talentvol regisseur al gevestigd. Nazi-kopstuk Goebbels vroeg hem in 1933 om voor de nazi’s te komen werken, maar dat weigerde Lang. Hij zette zijn carrière voort in de Verenigde Staten en maakte daar onder meer anti-nazifilms. Zo succesvol als Lang in Duitsland was, werd hij in Amerika echter nooit.

De afgelopen decennia is de film al vaker gerestaureerd en bewerkt. Daardoor zijn er vele verschillende versies in omloop. Zo compleet als de nu vertoonde versie was er echter niet één. Slechts een paar minuten van de oerversie ontbreken nu nog volgens de restaurateurs.