Geen Duitse 'Sonderweg' bij Olympische Spelen
Het debat rond de kwestie Tibet

Achtergrond - 10 april 2008

(10 april 2008) De Duitse politiek discussieert over het al dan niet boycotten van de Olympische Zomerspelen dit jaar in China. Behalve bondskanselier Angela Merkel, die het probleem omzeilde door zich twee maanden geleden al af te melden. 

Protestacties bij de fakkeltocht in Londen op 8 april 2008. Afbeelding: stemy, www.flickr.comDe Süddeutsche Zeitung vindt het maar vreemd: Angela Merkel, bij het WK voetbal in 2006 en bij andere sportevenementen niet van de tribunes weg te branden, laat bij de Olympische Spelen in Peking verstek gaan.

Daar moet een politiek motief achter zitten, speculeert het dagblad. Merkwaardiger is nog dat de Bondskanselier, die eerder tegenover China duidelijke taal niet schuwde, nu ineens naar haar beweegredenen laat gissen. 

Tegen een boycot

Want Merkel zelf spreekt zich bij monde van plaatsvervangend regeringswoordvoerder Thomas Steg expliciet tegen een boycot van de Spelen uit. Van een afzegging is volgens Steg dan ook geen sprake: Merkel was nooit van plan te komen.

Dat had zij de Chinese premier Wen al op 15 februari in een telefoongesprek meegedeeld – ruim voor de bloedige onderdrukking van de protesten in Tibet door de Chinese regering. Die vormden de aanleiding voor de internationale discussie om een boycot van de Spelen in Peking.

Openingsceremonie

Ook de voor sport verantwoordelijke minister, Wolfgang Schäuble (CDU, Binnenlandse Zaken), reist pas ná de openingsceremonie naar Peking. Schäuble ziet dat niet als boycot, maar maakt zijn toezegging wel uitdrukkelijk afhankelijk van de verdere ontwikkelingen.

Bondspresident Horst Köhler plant alleen een bezoek aan de Paralympics, de Olympische Spelen voor gehandicapten. Aan deze planning houdt hij volgens woordvoerders "vooralsnog" vast.

Merkel zelf onthield zich niet van kritiek op China bij een staatsbezoek aan Peking afgelopen jaar en ontving toen ook de Dalai Lama nog demonstratief in het Kanzleramt. Vooral de komst van de Tibetaans geestelijk leider stortte de diplomatieke betrekkingen tussen Duitsland en China in een tijdelijke crisis.

Maar nu lijkt de Bondskanselier dus afstand te nemen van die confronterende houding.

Discussie

Bondskanselier Angela Merkel naast de Chinese minister-president Wen Jiabao tijdens haar laatste bezoek aan China afgelopen jaar. Afbeelding: Steffen Kugler, www.bundesregierung.de Niet dat er in Duitsland geen discussie leeft over het onderwerp. Zo kreeg de leider van de Duitse Olympische Sportbond (DOSB), Thomas Bach de wind van voren, nadat deze half maart officieel verklaarde dat zijn organisatie onder alle omstandigheden naar de Spelen gaat.

Sport en politiek dienen gescheiden te blijven, luidde het hoofdargument van de DOSB, die wel verklaarde dat sporters het recht hebben om hun mening te uiten – zij het binnen de strikte grenzen van het Olympisch manifest. Deze week volgden de 205 olympische comités van de andere landen dit besluit op hun algemene vergadering in Beijing.

Schending van de mensenrechten

Maar in Duitsland wordt daar ook anders over gedacht. Bach, invloedrijk door zijn functie als vice-president van het Internationaal Olympisch Comité (IOC), zou met deze voorbarige uitspraak China groen licht hebben gegeven voor verdere schending van de mensenrechten.

Dat verklaarden onafhankelijk van elkaar de Hessense minister-president Roland Koch (CDU), voorzitter van de Bondsdagcommissie voor Sport Peter Danckert (SPD) en Bachs voorganger en DOSB-erevoorzitter Manfred von Richthofen.

Kritiek is verder te horen op de Duitse sponsoren van de Spelen, met name op autofabrikant Volkswagen, die auto's naar de fakkeltocht door Tibet stuurt. Woordvoerders van het Wolfsburgse concern verklaren naar aanleiding van een open brief van de internationale actie 'Free Tibet' dat de Tibetkwestie een zaak van de politiek is.

Financieel belang

Net als medesponsor Adidas windt Volkswagen echter geen doekjes om het grote financiele belang dat met het optreden in het economisch snel groeiende China is gemoeid. Dat financiële belang lijkt ook de Bondsregering niet in de waagschaal te willen stellen met een duidelijke verklaring.

De scherpste kritiek op de Tibetkwestie komt daarom tot dusver met name van de deelnemers zelf. Zij maken vooral door symbolische acties gebruik van hun door de DOSB toegezegde vrijheid van meningsuiting. Zo kondigde schermster Imke Duplitzer vorige week aan om uit protest de openingsceremonie te mijden.

Met deze actie ligt Duplitzer op één lijn met bijna eenderde van de Duitse bevolking, die volgens een enquête van onderzoeksbureau Emnid niets zegt te zien in een boycot, maar wél in symbolisch protest door sporters en staatshoofden, zoals de afwezigheid bij openings- en afsluitende plechtigheden.

Harde taal

Een vrouw toont demonstratief een foto van de Dalai Lama tijdens de tocht van de Olympisch vlag door Londen op 8 april 2008. Afbeelding: stemy, www.flickr.comHardere taal komt in Duitsland vrijwel uitsluitend vanuit de politieke oppositie: prominente Grüne als Claudia Roth en Winfried Hermann pleiten als enige binnenlandse politici voor een boycot.

Ondersteuning krijgen zij sinds kort vanuit het Europees Parlement: na hun partijcollega Daniel Cohn Bendit zei ook parlementsvoorzitter Hans-Gert Pöttering (CDU) een boycot op zijn plaats te vinden, als China het gesprek met de Dalai Lama verder uit de weg gaat.

Pöttering heeft de religieus leider in mei voor een gesprek met de EU-afgevaardigden uitgenodigd. Hoewel de Dalai Lama ook naar Duitsland komt, staat een bezoek aan de Bondskanselier deze keer niet op het programma. Merkel lijkt de rol van morele instantie deze keer geheel aan het Europees parlement gedelegeerd te hebben.

Europese trend

Met deze houding wijkt zij niet al teveel af van de Europese trend. Ook de Franse president Nicolas Sarkozy uitte zijn dreiging om de openingsceremonie te boycotten immers uit hoofde van zijn functie als EU-voorzitter en niet als staatshoofd van Frankrijk. De Nederlandse premier Balkenende is vooralsnog wel van plan naar China te gaan. Prins Willem-Alexander zal de Spelen bijwonen uit hoofde van zijn IOC-lidmaatschap.

In Groot-Brittannie, dat de volgende Spelen organiseert, speelt prins Charles de rol van morele instantie: Premier Gordon Brown is van plan de slotceremonie bij te wonen, maar de kroonprins zegde af voor het gehele Olympische evenement af.

Terwijl het Olympisch comité en het bedrijfsleven op de verantwoording van de politiek wijzen, lijken nationale politici momenteel het politieke oordeel aan het Europees parlement te hebben gedelegeerd. Duitsland volgt daarin voor deze keer geen Sonderweg.

Carina de Jonge promoveert in München en schrijft regelmatig voor het Duitslandweb.

Reacties

Geen reacties aanwezig

Maximaal 500 tekens toegestaan

top
Op deze site worden cookies gebruikt, wilt u hiermee akkoord gaan?
Accepteer Weiger