Tijd voor verandering
Gastcolumn van ARD-reporter Tilmann Bünz
Columns - 23 november 2016
- Auteur:
Tilmann Bünz
Zelfkritiek bij journalisten komt niet zo vaak voor en zelden is ze zo glashelder geformuleerd als door Giovanni di Lorenzo, de hoofdredacteur van het belangrijkste Duitse weekblad Die Zeit. “Onnodig hebben we de verdenking op ons geladen dat we met de machtigen onder een hoedje spelen.“
De media, vindt Di Lorenzo, zouden zich in de vluchtelingencrisis voor het karretje van de regering hebben laten spannen en de angsten van de bevolking hebben genegeerd. "We waren tenminste in het begin bijna bezield van de historische taak die we nu te volbrengen hadden.“
Tegen de constatering van Di Lorenzo is weinig in te brengen. Wijsheid komt vaak pas achteraf. Hoe goed de bedoelingen ook waren: die goedbedoelde berichtgeving heeft er aan bijgedragen dat het rechtspopulisme ook in Duitsland salonfähig is geworden.
Omdat er voor kritische geluiden over het vluchtelingenbeleid te weinig ruimte was – met het argument dat dat maar koren op de molen is voor populisten. Geen wonder, daar vrijwel alle media – van de Bild ('Refugees Welcome‘) tot de Zeit ('Willkommen‘) in elk geval aanvankelijk, één lijn trokken.
Wat te doen nu het populisme - met dat gepraat over de 'Lügenpresse' - ook in Duitsland met dubbele cijfers in de deelstaatparlementen is aangekomen? Misschien zou het beter zijn, aldus Di Lorenzo, als de journalistiek zich weer beperkt tot het observeren. Niet politiek bedrijven, maar de werkelijkheid beschrijven, met gespitste zintuigen en zonder Schere im Kopf (zelfcensuur).
PS: Het zou verkeerd zijn, nu met leedvermaak naar Duitsland te kijken. Dat media blind zijn voor sociale fenomenen komt in de beste families voor. Het is nog niet lang geleden dat Pim Fortuyn aan zijn opmars begon, gedragen door een soortgelijke 'populistische revolutie‘.
Lees meer over 'Rechtspopulisme en media':
Duitse media terughoudend in noemen nationaliteit
Het noemen van de afkomst van daders is een journalistiek dilemma. Dat bleek weer na het drama in Frankfurt.
Geweld tegen journalisten neemt toe, vooral in Saksen
Journalisten worden bij rechtse demonstraties verbaal belaagd en steeds vaker ook fysiek aangevallen.
Politieke talkshows onder vuur
Spelen de politieke talkshows rechtspopulisten in de kaart? Die vraag wordt breedbesproken in Duitsland.
Journalisten tussen 'Haltung zeigen' en neutraliteit
Duitse en Nederlandse journalisten debatteerden in Berlijn over de omgang van media met rechtspopulisme.
Reacties
De suggestieve en belerende wijze van berichtgeving -vooral door publieke media als ARD en ZDF- over hun onwelgevallige politieke bewegingen was al lang voor de vluchtelingencrisis aan de gang.
En het lijkt structureel als je ziet met welke vermeende morele verhevenheid nu weer op b.v. de Amerikaanse presidentsverkiezing -in een directe vorm van democratie- wordt gereageerd.
Het is niet vreemd dat mede daardoor Duitsland politiek en diplomatiek geisoleerd raakt, zelfs in Europa.