Rürup verenigt SPD en CDU/CSU
Voorstel voor hervorming sociale zekerheid getorpedeerd

Bert Rürup, voorzitter van de gelijknamige regeringscommissie die de afgelopen negen maanden bezig is geweest met het formuleren van een voorstel voor de hervorming van het Duitse stelsel van sociale zekerheid, heeft met zijn werk een opmerkelijk resultaat geboekt. Hij heeft namelijk voor elkaar gekregen dat SPD en CDU/CSU, regering én oppositie, dezelfde, scherpe kritiek op zijn plan uitoefenen. De kritiek betreft vooral de methode waarmee Rürup hoopt het pensioenstelsel in de toekomst betaalbaar te houden, namelijk door de pensioengerechtigde leeftijd tussen 2011 en 2035 jaarlijks met een maand te verhogen, van 65 tot 67 jaar. Van de partij- en fractievoorzitters van de SPD, Gerhard Schröder en Franz Müntefering, aan de ene kant, tot de CDU- en CSU-voorzitters Angela Merkel en Edmund Stoiber aan de andere kant: allen zijn van mening dat een dergelijke maatregel zinloos is, zolang de bestaande leeftijdsgrens van 65 jaar in de praktijk door de meeste werknemers niet wordt gehaald. Wat maakt het uit wanneer de formele grens wordt verhoogd, als de oorspronkelijke niet eens wordt bereikt?

De verantwoordelijke minister van Gezondheidszorg, Ulla Schmidt (SPD), deed tijdens de officiële presentatie van de plannen, gisteren in Berlijn, haar best om haar kritiek te verhullen. Schmidt, die in principe voorstander is van een verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd, verklaarde "het werk intensief te gaan bestuderen". Voor de goede verstaander betekent dat: het grootste deel van de plannen gaat linea recta de prullenbak in. Het ministerie van Gezondheidszorg maakte gisteren reeds bekend, dat Rürups plannen waarschijnlijk niet worden meegenomen in het wetsvoorstel dat Schmidt in oktober wil indienen. Opmerkelijk, voor een minister die 'in principe' voorstander is van precies datgene, wat in deze plannen wordt voorgesteld.

Vergrijzing
Vormt de gezamenlijke kritiek van SPD en CDU/CSU op het werk van de Rürup-commissie eigenlijk geen goede voedingsbodem voor een gezamenlijk krachtsinspanning, om een alternatief te formuleren? De beide volkspartijen hebben de afgelopen tijd immers, uitgerekend op het terrein van de sociale zekerheid, laten zien dat zij tot samenwerking in staat zijn. Op 22 augustus presenteerden minister Schmidt en de christen-democratische gezondheidsexpert Horst Seehofer een klassiek compromis voor de hervorming van het ziekenfonds. Gebitsprotheses moeten vanaf 2005 uit het ziekenfonds verdwijnen (CDU), maar tegelijkertijd wordt de mogelijkheid geboden om de hiervoor verplichte, aanvullende verzekering bij ditzelfde ziekenfonds af te sluiten (SPD). De partijtop van zowel SPD als CDU/CSU heeft dit plan inmiddels goedgekeurd; op 8 september stemt de Bondsdag er over, op 26 september gevolgd door de Bondsraad. Loopt alles zoals gepland, dan treedt de wet per 2004 in werking. Kortom, SPD en CDU/CSU zijn wel degelijk in staat samen te werken in een informele, Große Koalition. Als de wil maar aanwezig is.

Aan deze wil ontbreekt het momenteel echter. Kanselier Schröder heeft de ministers-presidenten van de door de CDU/CSU geregeerde deelstaten weliswaar uitgenodigd voor een Reformgipfel, maar deze uitnodiging is door CDU-voorzitter Merkel afgewezen. Alleen de CDU-leiders in Oost-Duitsland hebben wel oren naar een dergelijk treffen, hetgeen overigens de interne chaos bij de CDU/CSU weer eens onderstreept. Aan de andere kant moet Schröders uitnodiging in eerste instantie worden begrepen als een poging om precies deze chaos te onderstrepen en daardoor het eigen onvermogen te camoufleren. Oftewel, Duitsland gaat deze herfst verder, waar het voor de zomer gebleven was: een oppositie die twijfelt tussen blokkeren of meedoen en aan de interne strijd over deze vraag ten onder lijkt te gaan, en een regering die niet nalaat hierop te wijzen, omdat zij zelf weinig tot niets klaarspeelt.

Mark Schenkel is student Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en schrijft regelmatig artikelen voor het Duitslandweb. Momenteel studeert hij aan de Humboldt Universität in Berlijn.

Handelsblatt
Rürup-Kommission endet im Streit

Süddeutsche Zeitung
Breite Kritik gegen Rente ab 67

Die Welt
Harte Kritik an Rürup von allen Seiten

Der Spiegel
Aufstand der Abweichler