Möllemann geeft op
Turbulente carrière eindigt met vermoedelijke zelfmoord

Vijf dagen voor de verkiezingen publiceert Möllemann op eigen kosten een anti-Israëlisch foldertje. Hij beschuldigt daarin de vice-voorzitter van de Centrale Joodse Raad en gevreesd talkshowpresentator, Michel Friedmann, ervan door zijn gedrag het antisemitisme in Duitsland een grotere voedingsbodem te geven. Niet alle kiezers nemen Möllemann dit in dank af, wat blijkt uit de ernstige daling van de liberalen in de peilingen. Ook zijn 'Strategie 18', die ervoor moet zorgen dat de FDP achttien procent van de stemmen krijgt tijdens de Bondsdagverkiezingen van 2002, levert niet het gewenste resultaat op. Na de verloren verkiezingen breekt er een storm van kritiek op hem los, waarop hij gedwongen wordt terug te treden als plaatsvervangend voorzitter van de FDP. In oktober komt naar buiten dat Möllemann verwikkeld is in een financieel schandaal binnen de FDP. De partijkas blijkt op onduidelijke wijze gespekt te zijn. De FDP besluit Möllemann uit de partij te zetten.

Eenmaal uit de FDP overweegt Möllemann nog een eigen partij op te richten, maar daar is het niet meer van gekomen. In de FDP had hij velen van zijn generatiegenoten tegen zich in het harnas gejaagd met zijn groot verbaal vermogen en zijn populistische stijl. De 'intellectuelen' in de partij ergerden zich aan zijn gevatheid en zijn onvoorspelbaarheid. Toen hij werd gedwongen af te treden, meende de FDP een onserieus element uit de partij te hebben verbannen. De fervente amateur-parachutist maakte er bijvoorbeeld een gewoonte van om op partijbijeenkomsten uit de lucht te komen vallen. Hij was dan gehuld in een blauw-geel pak, in de kleuren van de FDP. Toch was zijn 'Strategie 18' een rationeel plan om van de FDP een echte 'liberale volkspartij' te maken. In het laatste interview dat hij afgelopen zondag in een programma van de ARD gaf, ging hij in op zijn toekomstplannen. "Ich glaube also (...) die Parteienlandschaft wird sich verändern, wenn die Politik sich nicht dramatisch verändert. Natürlich würde ich in einer Situation, in der es unheimlich viele ungelöste Probleme gibt, lieber an der Lösung dieser mitarbeiten. Und deshalb mache ich mir auch Gedanken, wie ich das am Besten wieder tun kann."

 Hoewel Möllemann niet meer tot de FDP behoorde, was hij nog altijd afgevaardigde in de Bondsdag. Als afgevaardigde was hij onschendbaar. Gisterochtend besloot de Bondsdag zijn parlementaire immuniteit op te heffen, zodat er onderzoek gedaan kon worden naar Möllemanns vermeende belastingontduiking en overtreding van de partijwet. Tegelijkertijd zag Möllemann auto's met televisieschotels voor zijn huis staan. Hij belde zijn goede vriend Wolfgang Kubicki, FDP-fractievoorzitter in Sleeswijk-Holstein met de vraag of hij wist wat de auto's te betekenen hadden. Kubicki stelde hem op de hoogte van het feit dat zijn immuniteit was opgeheven en er een staatsrechtelijk onderzoek naar hem zou worden gedaan.

Möllemann vertrekt naar het vliegveldje Loemühle bij Marl in Westfalen en vliegt met negen andere parachutisten naar vierduizend meter hoogte. Hij springt als laatste van de groep uit het vliegtuig. Na zijn dood melden ooggetuigen dat zijn parachute zich normaal opende, maar dat Möllemann op een hoogte van ongeveer vijftienhonderd meter zijn parachute verloor. Zijn reserveparachute opende zich niet en een veiligheidsmechanisme, dat zelfs bewusteloze parachutisten veilig aan de grond brengt, weigerde dienst. Uit de autopsie is gebleken dat Möllemann niet onder invloed was van verdovende middelen. Zekerheid over de ware toedracht wordt wellicht nooit gegeven.

Er wordt met gemengde gevoelens teruggekeken op de betekenis van Jürgen W. Möllemann voor de FDP en de Duitse politiek. De schok is groot, maar men wil zijn weinig smetteloze verleden ook niet wegpoetsen. De FDP houdt zich voorlopig nog op de vlakte. Fractievoorzitter Guido Westerwelle betuigde zijn medeleven met de familie en wees op "seine politischen Verdienste". Bondskanselier Gerhard Schröder zei: "Ich habe Herrn Möllemann wirklich gut gekannt und ich habe ihn als Mensch geschätzt, gerade auch dann, wenn er es einem nicht besonders leicht gemacht hat". De Bondsdag nam gisteren één minuut stilte in acht voor de overledene en de vlaggen op de Rijksdag hingen halfstok.

Frankfurter Allgemeine Zeitung
Dossier Möllemann

Sueddeutsche Zeitung
Reacties op dood Möllemann

Zie ook Actueel Uitgelicht
Duitse liberalen in het nauw door eigenzinnige vice-voorzitter
FDP moet gifbeker helemaal leegdrinken

Anne-Will Fisser studeert Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en loopt stage bij het Duitslandweb.