De gedaanteverandering van een schrijver
Martin Walsers dagboeken

De politiek komt in de dagboeken nauwelijks voor. Alleen op 26 mei 1961 wordt kort gememoreerd: “Van Berlijn naar Bonn. Willy Brandt.” Wat hier wordt aangeduid is dit: Walser had deelgenomen aan een schrijverscongres in Oost-Berlijn en op de terugweg naar huis, naar Friedrichshafen aan de Bodensee, was hij even in Bonn om met SPD-voorzitter Willy Brandt te overleggen over de vraag hoe Duitse schrijvers en intellectuelen hem konden ondersteunen in de komende verkiezingsstrijd tegen Adenauer. Dit geschiedde in de vorm van een boek: ‘Die Alternative oder brauchen wir eine neue Regierung’, waarvan Walser uitgever werd, ofschoon hij de SPD kritisch beoordeelde.

Een terugkerend onderwerp is de vrouw en haar erotische aantrekkingskracht. Walser, die in 1950 trouwt met Käthe Neuner-Jehle, blijft er uiterst gevoelig voor. Op 18 augustus 1958 noteert hij de zin: “Goed papier is als de huid van een mooie vrouw, het animeert en men kan niet ophouden er overheen te strijken en de verrassingen te bewonderen, die uit deze aanraking ontstaan.”

Oefeningen

Walser verzuimt niet ontmoetingen met andere schrijvers te vermelden, onder wie de Nederlandse auteur Adriaan Morriën, en vooral met Siegfried Unseld, zijn vriend en uitgever bij Suhrkamp. Maar verder staan de dagboeken, zoals gezegd, vol met literaire oefeningen: aforismen, gedichten, realistische en surrealistische prozafragmenten, en ontwerpen en fragmenten voor onder meer ‘Halbzeit’ en ‘Eiche und Angora’, dit alles afgewisseld met vaak snel op papier gezette tekeningetjes.

De lezer bevindt zich in de werkplaats van de auteur. Daar is het nodige te zien. Maar wil hij er ook werkelijk urenlang vertoeven? Die vraag moet helaas ontkennend worden beantwoord. De dagboeken beslaan 660 pagina’s en dat is waarlijk te veel van het goede.

Jan Luijten is journalist en heeft in het verleden geschreven voor de Volkskrant.