Hensel en Leinemann: twee staten, twee herinneringen

Hensel was dertien toen ze in de herfst van 1989 met haar moeder in Leipzig deelnam aan de demonstraties die het einde inluidden van de DDR. En daarmee, zo schrijft ze in Zonenkinder, waren haar kinderjaren plotseling voorbij. Na 1989 moest ze leren te worden wat ze altijd al had willen zijn: een West-Europees meisje. En haar generatie leerde snel: "Wij zijn de eerste Wessis uit Oost-Duitsland. Onze aanpassing verliep succesvol."

Van een generatiekloof is ook sprake in het boek Aufgewacht. Mauer weg van de journaliste Susanne Leinemann. Daarbij gaat het allereerst om de kloof tussen de eind jaren zestig in de Bondsrepubliek geboren jongeren en hun leeftijdgenoten in de DDR. Voor de West-Duitse jeugd in de jaren tachtig was de DDR een ver en vreemd land en vormde de Duitse deling geen thema. En die DDR bleef hen ook vreemd toen in diezelfde jaren tachtig in het kader van de politieke vorming schoolreisjes naar de DDR werden georganiseerd. De kloof leek onoverbrugbaar.

Voor Leinemann veranderde dit toen zij in 1985 in contact kwam met een gezin in Dresden, die stad bezocht en daar zelfs verliefd raakte. Opkomst en ondergang van deze liefde vormen het scherm waarop Leinemann haar herinneringen projecteert. Haar these is, dat er ook in de jaren tachtig een generatieconflict in de DDR was. Bij de goed opgeleide jongeren van die tijd was de opvoeding tot 'socialistische persoonlijkheid' mislukt. Zij keerden zich tegen hun ouders en wendden zich af van politiek en ideologie. Zij wensten een onafhankelijk leven te voeren, wilden consumeren en zich vermaken. Toen in de zomer van '89 in Hongarije het eerste gat in het IJzeren Gordijn viel, besloten zij spontaan de DDR te ontvluchten. Dit bracht de geweldloze revolutie op gang.

De instelling van Oost-Duitse jongeren week dus niet erg af van die van jongeren uit de Bondsrepubliek, zo meent Leinemann. "1989 was het uur van onze generatie." Ze schrijft: "Wat wij gemeenschappelijk zagen gebeuren en waarvan we genoten, was de nederlaag van alle autoriteiten in Oost en West, die ons jarenlang hadden geleerd hoe onze voor eeuwig in tweeën gedeelde wereld in elkaar stak: onze ouders, leraren, politici en opinievormers. (...) Zich tegen hen te kunnen afzetten, alleen dat was al heerlijk. Bevrijdend. Alleen kon niemand van ons dat onder woorden brengen."

Leinemann kon dat ruim tien jaar later wel. Ze heeft net als Hensel een goed leesbaar en informatief boek geschreven.

Jan Luijten is journalist en heeft in het verleden geschreven voor deVolkskrant 

Overige recensies Zonenkinder
Sputnik
BR-online

Overige recensies Aufgewacht
Die Zeit
Perlentaucher