'Weg met het kapitalisme!'
Sahra Wagenknecht wil modern socialisme in Duitsland

 Ze is gekleed zoals altijd: in zwart, met hier en daar een rood accent. Zwarte jurk, zwarte jas, zwarte haren, donkere ogen, felle blik. Ze loopt over het station in Leipzig, waar ze te gast is op de Buchmesse. Zometeen leest ze uit haar nieuwe boek: `Wahnsinn mit Methode – Finanzcrash und Weltwirtschaft`.

Wagenknecht laat er geen twijfel over bestaan hoe een ideale maatschappij er volgens haar uitziet. Haar visie is een logisch gevolg van een keuze die Wagenknecht in de nadagen van de DDR maakte: in 1989 werd ze lid van de SED, de communistische partij die de macht had in de DDR. Waarom? “Ik zag toen al dat het socialisme in de verdrukking raakte. Natuurlijk wil ik de DDR niet terug, maar ik heb wel een marxistische visie op de maatschappij.”

In Nederland is het niet voor te stellen dat een prominent politicus zich als marxist uit; in Duitsland trekt Wagenknecht volle zalen. Ook deze maandagavond blijkt weer haar populariteit: terwijl we praten, wachten meer dan tweehonderd mensen voor de ingang van de zaal waar ze zometeen haar toehoorders een duister beeld zal schetsen van de dreigende economische catastrofe.

Nationalisatie banken

Wagenknecht is het prominentste lid van het communistische platform binnen Die Linke. Haar missie is het om Duitsland van het nut van een modern socialisme te overtuigen. Dan is ze vast blij met de nationalisatiegolf van banken, die over Duitsland rolt? Wagenknecht: “Wat nu gebeurt met de banken heeft niets te maken met een ware nationalisatie. De regering probeert slechts de ontstane schulden op de kleine man af te wentelen en met miljardenondersteuningen het huidige kapitalistische systeem te stabiliseren.“

Wat moet er volgens u met de banken gebeuren?
“Alle banken dienen genationaliseerd te worden. Ze moeten zich in de toekomst weer op hun kerntaken te richten: de financiering van de regionale economie en de regionale middenstand.”

Hoe wilt u de economische crisis oplossen?
“Degenen die de crisis hebben veroorzaakt, moeten er ook voor betalen. Daarom wil ik een miljonairsbelasting invoeren. Die Linkspartei wil dat iedereen die meer dan een miljoen euro aan vermogen heeft, 5 procent belasting betaalt. Ikzelf kan me ook 10 procent voorstellen.“

Bijstandsverhoging

 Wagenknecht pleit voor een radicale herverdeling van inkomens. De communiste windt zich enorm op over het gemak waarmee miljarden aan de redding van banken worden uitgegeven, terwijl mensen met een uitkering om elke euro moeten vechten.

Wagenknecht: “Met een miljonairsbelasting van 5 procent zou Duitsland al 80 tot 100 miljard euro binnenhalen. Dat is een enorm bedrag, wanneer je kijkt naar de jaarlijkse uitgaven voor uitkeringen in Duitsland. Die bedragen ongeveer 23 miljard euro.”

“De Duitse bijstandsuitkering Hartz IV, ongeveer 350 euro per maand, zou in eerste instantie tot 500 euro moeten worden verhoogd. Al het geld dat voor de verhoging van de uitkeringen wordt gebruikt, wordt door de uitkeringsontvangers meteen weer uitgegeven. Op die manier komt de economie weer op gang.“

Minimumloon

Naast een radicale herverdeling van inkomens pleit Wagenknecht tevens voor een nationalisatie van grote bedrijven. “Grote ondernemingen zijn volledig ingesteld op het behalen van hoge rendementen. Ze moeten de aandeelhouders bevredigen. Dat is geen maatschappelijk zinvol doel. Daarom dienen ze genationaliseerd te worden.“

Welke doelstellingen moeten genationaliseerde bedrijven nastreven?
”Ze zouden betaald kunnen worden voor het in dienst houden van personeel. Ze dienen maatschappelijk zinvolle doelstellingen na te streven. Om die te bereiken, moeten werknemers een veel grotere invloed op hun bedrijf krijgen.”

Hoe zit het met de lonen? Duitsland kent in tegenstelling tot de meeste Europese landen geen minimumloon.
”De afgelopen jaren heeft in Duitsland op grote schaal loondumping plaatsgevonden. Mensen werken voor een paar Euro per uur. De winsten zijn gestegen, maar de reële lonen zijn achteruit gegaan. Om de economie op gang te helpen, moeten mensen voldoende koopkracht hebben. Daarom moeten de lonen stijgen en hebben we een wettelijk minimumloon nodig. Manangers van grote bedrijven zouden beloond kunnen worden wanneer de lonen in hun bedrijf stijgen.`

Nationale staking

Hoe wilt u Duitsland van het nut van het socialisme overtuigen?
“In Frankrijk en in België zijn mensen gewend om het land met nationale stakingen plat te leggen. We moeten druk ontwikkelen. Zolang we dat niet voor elkaar krijgen, zal er weinig veranderen. Op 28 maart organiseren we een demonstratie met het motto `We betalen niet voor jullie crisis`. Ik hoop de op de demonstraties in Frankfurt en Berlijn minstens honderdduizend deelnemers verschijnen.”

Als de onvrede onder de bevolking toch niet groot genoeg is, de mensen thuisblijven, en de economie over een jaartje weer aantrekt, kunt u het socialisme wel weer vergeten?
“Zelfs als de economie weer aantrekt, hebben we niets bereikt en is alles bij het oude gebleven. Na de privékrediet-luchtbel zou dan een overheidskrediet-luchtbel volgen. Het zou slechts uitstel van executie betekenen. Wanneer die luchtbel ook nog eens knapt, hebben we echt een probleem.”

Hoezo?
“Wanneer de staat failliet dreigt te gaan, zijn er nog slechts drie opties. De eerste optie is hyperinflatie. De schulden zijn dan weg, maar ik kan me niet voorstellen dat de EU het zover laat komen. De tweede mogelijkheid is dat Duitsland zichzelf daadwerkelijk failliet verklaart en de schulden eenvoudigweg niet terugbetaalt. Die optie is ook niet erg waarschijnlijk. De derde optie bestaat uit een langdurige fase van depressie, waarbij de overheid koste wat kost probeert om haar schulden terug te betalen. Dat zou een jarenlange, misschien zelfs decennialange fase van sociale kaalslag betekenen. Daarmee bereiken we ook niets.”

Jeroen Kuiper is journalist in Berlijn voor o.a. De Pers, De Groene Amsterdammer en Revu. Hij werkt aan een boek over `Oost-Duitsland twintig jaar na de val van de Berlijnse Muur`.

Zie ook:

 Wagenknecht over de oorzaken van de economische crisis (youtube)
Website Sahra Wagenknecht
Buchmesse Leipzig

Afbeeldingen:

Wagenknecht: dpa/picture-alliance
Hartz IV-Treff: flickr/fabian-felix