Protest in het bos: Grünheide verzet zich tegen Tesla

Milieuactivisten hebben vorige week, onder meer van de groep ‘Robin Wood’, boomhutten gebouwd in het bos bij de Tesla-fabriek. Ze willen de uitbreiding tegenhouden omdat ze vrezen voor de gevolgen voor het grondwater. De activisten nemen nadrukkelijk afstand van de aanslag op de elektriciteitsmast. Ze benadrukken dat ze geweldloos zijn.

Kritische omwonenden, verenigd in de actiegroep Burgerinitiatief Grünheide, hebben een verklaring op hun website gezet waarin ze uitleggen dat de brandstichting hun werk schaadt. “Zaterdag hebben ongeveer 400 mensen meegedaan aan een demonstratieve boswandeling nabij het Tesla-terrein. Ze hebben de bezetters in de boomhutten bezocht en met hen gepraat onder het genot van koffie en gebak. De steun voor de activisten onder de bewoners van de omliggende dorpen is groot.” De protestgroep zegt te hebben gewaarschuwd voor oplopende spanningen door de komst van een enorm industrieel complex en stelt dat de deelstaat Brandenburg en Tesla er niet in zijn geslaagd de onrust weg te nemen.  

De lokale gemeenschap van Grünheide heeft in februari haar stem laten horen tegen de uitbreidingsplannen van Tesla. Bij de vraag of er nog eens 100 hectare bos, gelegen in het waterbeschermingsgebied van Grünheide, moet wijken voor uitbreiding van de fabriek hebben 3312 inwoners van de gemeente zich uitgesproken tegen de uitbreiding (62,1 procent), terwijl 2018 mensen voor stemden. Hoewel het referendum niet bindend was, heeft de gemeente laten weten de uitkomst serieus te nemen. 

Gigafactory

In 2019 besloot Elon Musk zijn eerste Europese fabriek te vestigen in Brandenburg. Na een opmerkelijk korte bouwperiode opende de ‘Gigafactory’ haar deuren in maart 2022. Het project was van begin af aan omstreden, onder meer door het hoge waterverbruik van de fabriek. De deelstaatregering van Brandenburg had herhaaldelijk de grenzen van het bouwrecht opgezocht, bijvoorbeeld door Tesla een hele reeks vrijstellingen te verlenen voor de bouw. Met momenteel ongeveer 12.500 werknemers produceert de Amerikaanse autobouwer in Duitsland wekelijks 6.000 elektrische auto's, wat neerkomt op bijna 300.000 per jaar. Sinds de opening is de fabriek vaker negatief in het nieuws geweest, onder meer vanwege onveilige arbeidsomstandigheden, bovengemiddeld veel bedrijfsongevallen en meerdere milieu-incidenten. 

Tesla wil nu het bestaande fabrieksterrein van 300 hectare uitbreiden met een goederenstation, magazijnen en een kinderopvang voor werknemers. Daarvoor moet bos  worden gekapt en volgens critici, verenigd in de alliantie ‘Tesla den Hahn abdrehen’ (‘Tesla de kraan dichtdraaien’), is de fabriek ook nu al een bedreiging voor het drinkwater in de regio.

Het burgerinitiatief Grünheide en de alliantie zeggen dat ze sinds begin februari ongeveer 1.000 gesprekken hebben gevoerd met de inwoners van Grünheide. Een van de activisten benadrukte na de succesvolle stemming dat hiermee een einde komt aan "ondemocratische speciale vergunningen en het schandalig negeren van milieu- en arbeidsovertredingen".

Grondwaterpeil

De activisten die sinds vorige week in boomhutten het bos bezetten, dringen er bij de verantwoordelijken in de gemeente, de staat en de federale overheid op aan "al het mogelijke te doen om de uitbreiding te stoppen en een klimaatvriendelijke mobiliteitstransitie te bevorderen". Omdat een deel van de fabriek in een grondwaterbeschermingsgebied ligt, vrezen activisten negatieve gevolgen voor het milieu en de omwonenden. "Onze grootste zorg is het drinkwaterbeschermingsgebied”, zegt activiste Caro Weber tegenover Tagesschau.

Het grondwaterpeil is al gevaarlijk laag, zeggen de activisten en verwijzen naar cijfers van de Strausberg-Erkner Water Association. Niet alleen frequente droogtes, maar ook het bosbouwbeleid in de voormalige DDR hebben hieraan bijgedragen. In de dennenbossen die nu kenmerkend zijn voor de regio, verdampt in de zomer een bijzonder grote hoeveelheid water. Sommige wetenschappers zeggen dat een regio die al arm is aan water niet geschikt is voor een grote fabriek als Tesla. 

Tesla benadrukt de voordelen van het ontwikkelingsplan voor de regio. Sinds begin dit jaar maakt de autofabrikant actief reclame voor de uitbreiding. In januari werden mensen uitgenodigd voor een evenement in de fabriek en het bedrijf probeerde de inwoners van Grünheide voor zich te winnen met een roadshow door de gemeente. Na de uitslag van het referendum verklaarde Tesla: "We erkennen dat de inwoners van Grünheide zich zorgen maken over de geplande uitbreiding van de locatie." Het bedrijf is er "nog steeds van overtuigd dat de logistieke optimalisatie van de fabriek een groot voordeel is voor de gemeenschap".

Werkgelegenheid

Burgemeester Arne Christiani van Grünheide is groot voorstander van de fabriek en noemde het een "lot uit de loterij”. Tesla zorgt er door de werkgelegenheid volgens hem voor dat jonge mensen in de regio blijven. Ook zou de uitbreiding van de fabriek de gemeente jaarlijks enkele miljoenen euro's aan belastingen opleveren. Toch heeft Christiani verklaard de uitkomst van het referendum te respecteren en voorlopig geen plan voor de uitbreiding aan de gemeenteraad voor te leggen.

Ook Rainer Genilke, minister van Verkeer van de deelstaat Brandenburg, staat achter de uitbreiding. Hij waarschuwde in een persbericht dat de ontwikkeling van de infrastructuur in de regio aanzienlijk wordt vertraagd als de uitbreiding niet doorgaat. Ook wordt dan minder vrachtverkeer naar het spoor verplaatst. De voorstanders richten zich vooral op de vooruitgang die Tesla de regio zal brengen, met het potentieel om andere hightech bedrijven aan te trekken en banen met toekomst te garanderen. 

Op 10 maart is een nieuwe demonstratie van de milieuactivisten gepland. Of de sabotage-actie bij de stroomvoorziening van de fabriek invloed heeft op de plannen van de activisten was dinsdagavond nog niet duidelijk. De gemeenteraad zal naar verwachting in mei een besluit nemen over de uitbreidingsplannen van Tesla.

De fabriek in Grünheide blijft nog de hele week dicht, meldt de Tagesspiegel. De schade van de sabotage schat het bedrijf op meer dan honderd miljoen euro.