Merkel op de bres voor Georgië
Nieuws

“Georgië zal, als het dat wil, en dat wil het, lid van de NAVO worden”, zei Merkel gisteren na een bliksembezoek aan de Georgische president Saakasjvili in Tblisi. Merkel benadrukte de territoriale integriteit van Georgië en eiste de terugtrekking van de Russische troepen. Die zou volgens het wapenstilstandsakkoord dat Rusland zaterdag ondertekende vandaag moeten geschieden.

De bondskanselier beloofde Georgië verder steun bij de wederopbouw van militaire faciliteiten en sprak zich uit voor het zenden van internationale waarnemers naar het crisisgebied.

Medvedev

Vrijdag al ontmoetten Merkel en de Russische president Medvedev elkaar. Bij die gelegenheid laakte Merkel de Russische militaire actie in Georgië en noemde de Georgische territoriale integriteit uitgangspunt voor de oplossing van het conflict.

“Niet ieder volk dat uit een staat wil treden, kan dat ook daadwerkelijk doen”, zei Merkel, met een knipoog naar Tsjetsjenië.

Economische belangen

Tot aan het treffen met Medvedev had Duitsland zich juist opvallend stil gehouden in het conflict om de afvallige provincies Zuid-Ossetië en Abchazië. Waar Amerika en Groot-Brittannië in scherpe bewoordingen uithaalden naar Moskou, reageerde Duitsland terughoudend.

Duitsland is sterk afhankelijk van Russische energie en wil zijn goede betrekkingen met Moskou niet op het spel zetten. Ook toonde Merkel zich eerder sceptisch ten aanzien van Georgië’s president Saaksajvili.

Al te riskant is de ferme toon die Merkel de laatste dagen tegen Rusland aanslaat niet. Het belangrijkste diplomatieke werk was al verricht door haar Franse collega Sarkozy. Zijn vredesplan heeft de ergste kou uit de lucht gehaald tussen Moskou en Tblisi.

Dat Merkel de lijn volgt van de Franse president duidt er ook op dat Duitsland de eenheid van de Europese Unie wil herstellen. Europa leek na het uitbreken van de oorlog in de Kaukasus verdeeld tussen voorstanders van een harde lijn ten aanzien van Rusland – de Midden- en Oost-Europese landen – en de landen die Rusland te vriend willen houden – met name Duitsland.

Ommezwaai

Dat maakt het Duitse NAVO-pleidooi er niet minder opmerkelijk om. Rusland is fel tegenstander van een Georgisch lidmaatschap. In Sarkozy’s zespuntenplan waar Moskou dit weekend mee instemde was de toetreding van Georgië dan ook niet opgenomen.

Eerder dit jaar sprak Duitsland zich nog tegen de NAVO-toetreding van Georgië uit. Tijdens de NAVO-top in Boekarest in april keerde Merkel zich tegen het plan van de Amerikaanse president Bush om Georgië en de Oekraïne toe te laten tot het Membership Action Plan (MAP), het voorportaal van een volwaardig NAVO-lidmaatschap.

Merkel toonde zich toen onaangenaam verrast door het Amerikaanse voorstel. De bondskanselier was er vanuit gegaan dat Washington een compromis zou steunen waarin de interesse van Georgië en de Oekraïne in NAVO-toetreding weliswaar werd verwelkomd, maar waarin geen concrete toezeggingen aan beide landen zouden worden gedaan.

Duitsland achtte de situatie in Georgië en de Oekraïne te instabiel om hen tot het toetredingsprogramma toe te laten. Bovendien zou een dergelijke stap door Rusland als een affront worden ervaren, zo vreesde de Duitse regering. Frankrijk, Italië en de Beneluxlanden deelden het Duitse standpunt. Georgië en Oekraïne werden uiteindelijk niet tot het MAP toegelaten.

Gerhard Schröder

Terwijl Merkel kleur bekende in het Russisch-Georgische conflict, haalde haar voorganger Gerhard Schröder (SPD) vorige week hard uit naar Saakasjvili. Schröder noemde de Georgische president een “waaghals” die de oorlog met Rusland over zijn land zou hebben afgeroepen.

Schröders uitspraken leidden tot veel beroering. “Wiens brood men eet, diens woord men spreekt”, reageerde FDP-secretaris-generaal Dirk Niebel. Schröder is sinds 2006 hoofd van de raad van toezicht van het consortium dat de Duitse-Russische gastoevoer beheert. Het consortium is voor 51 procent in handen van de Russische energiereus Gazprom.

Süddeutsche Zeitung/Spiegel/FAZ.NET

Afbeelding:

Paata, www.flickr.com