Achtergrond

Een schimmige milieustichting die als dekmantel diende voor de financiering van een omstreden gaspijplijn-project, het klinkt als een slechte film. Maar tot de oorlog in Oekraïne begon, was dit de praktijk in de Oost-Duitse deelstaat Mecklenburg-Voorpommeren (MV). Deelstaatpremier Manuela Schwesig (SPD) was een van de belangrijkste voorvechters van de stichting en financierde die ook.

Vooral de Oost-Duitse deelstaten hebben de banden met Rusland de afgelopen jaren warm gehouden. Daarbij speelden economische belangen een grote rol. In Oost-Duitsland vond je - in ieder geval tot de oorlog in Oekraïne - ook meer Russlandversteher, mensen met begrip voor de positie van Rusland in de internationale politiek. Sinds de Russische inval moeten de Oost-Duitse deelstaten een grote ommezwaai maken in hun houding ten opzichte van Rusland. Dat gaat niet gemakkelijk.

De Oekraïner Boris Romanchenko, een 96-jarige overlevende van de Holocaust, is vorige week omgekomen bij een bombardement in de Oost-Oekraïense stad Charkov. Dat maakte de Stiftung Gedenkstätten Buchenwald und Mittelbau-Dora maandag bekend. Romanchenko was een van de vele hoogbejaarde overlevenden van nazivervolging in Oekraïne. Duitse organisaties en stichtingen die zich met de herdenking van de Holocaust bezighouden, zijn voor hen een hulpactie begonnen.

Vaak wordt Ulrike Meinhof gezien als het vrouwelijke kopstuk van de eerste generatie van de RAF, ook wel bekend als Baader-Meinhof-Gruppe. Maar Gudrun Ensslin was dat net zo goed. Zij richtte samen met haar partner Andreas Baader de terroristische organisatie op.

Duitsland heeft in 2011 de Energiewende ingezet, de overgang naar duurzame energie. Toch is het land nog steeds afhankelijk van fossiele brandstoffen als gas, olie en kolen. Die worden grotendeels geïmporteerd. Door de ambitieuze klimaatdoelen in het Duitse regeerakkoord en de Russische invasie in Oekraïne is de druk om sneller over te gaan op duurzame energie flink toegenomen. In dit factsheet een overzicht van de Duitse energievoorziening, de afhankelijkheid van Rusland en de nieuwe klimaatambities.

De Russische inval in Oekraïne heeft tot een ongekende ommezwaai, een Zeitenwende, in de Duitse buitenlandse en defensiepolitiek geleid. Hanco Jürgens en Marja Verburg van het Duitsland Instituut spreken met podcastmaker Maarten Westerveen over de achtergronden en de gevolgen van wat er de afgelopen week in Duitsland is gebeurd.

In één weekeinde heeft Duitsland een complete ommezwaai gemaakt in zijn buitenlandse en defensiepolitiek. De bondsregering gaf haar weigering op wapens naar Oekraïne te sturen, stemde in met de uitsluiting van Russische banken uit het internationale bankensysteem Swift en besloot tot ongekende investeringen in de eigen defensie. "Duitsland breekt met de fundamenten waaraan de republiek decennia heeft vastgehouden."

Bijna dertig jaar was de linkse terreurbeweging Rote Armee Fraktion actief. De extreem gewelddadige acties van de RAF en het repressieve antwoord van de staat daarop maakten veel los in Duitsland in de jaren zeventig, tachtig en negentig. Dat deze geschiedenis nog steeds fascineert, is te merken aan de vele documentaires, podcasts en andere producties die zijn verschenen over de groep die zich eerst Baader-Meinhof-Gruppe en later RAF noemde. Een selectie.

Kanselier Scholz heeft de militaire aanval die Rusland vannacht op Oekraïne is begonnen, scherp veroordeeld. "Dit is Poetins oorlog", zei Scholz vanmorgen in een statement voor de pers. "Rusland zal daarvoor een bittere prijs betalen." De EU heeft harde sancties aangekondigd. Die zullen ook Duitsland raken. 

De Groenen zijn voortvarend en duidelijk als het op Rusland aankomt; coalitiepartner SPD stelde zich tot deze week terughoudender op. Waar komen hun posities vandaan? Christie Miedema, eerder verbonden aan het Duitsland Instituut, heeft zich voor haar proefschrift verdiept in de Duitse Ostpolitik van de jaren tachtig, de omgang met de landen achter het IJzeren Gordijn. "Een kleine duik in het verleden kan helpen het heden beter te begrijpen", schrijft zij in deze gastbijdrage over de richtingenstrijd in de Groenen destijds.