Achtergrond

Hoe stond ex-keizer Wilhelm II tegenover het nationaalsocialisme? Die vraag stelden bezoekers van Huis Doorn, het ballingsoord van de laatste Duitse keizer, zó vaak, dat het museum besloot er een tentoonstelling over te maken. Die laat zien hoezeer de keizerlijke familie worstelde met het verlies van haar macht. “Keizer Wilhelm II hoopte dat Hitler de monarchie in Duitsland zou terugbrengen.”

Duitsland speelt als EU-voorzitter sinds juli een belangrijke rol in Europa. Kanselier Merkel verraste samen met de Franse president Macron met een initiatief tot een Europees coronaherstelfonds. Ook slaat Duitsland sinds deze zomer een opvallend assertieve toon aan tegen Rusland. Duitslandweb-redacteur Marja Verburg spreekt in deze aflevering van de podcastreeks 'Achtung Europa' met voormalig topdiplomaat Tom de Bruijn over de Duitse rol in Europa sinds de jaren negentig. 

Hoe zijn de gevolgen van de Duitse eenwording 30 jaar later nog steeds zichtbaar, in Duitsland en in Europa? Daarover spraken internationale deskundigen op 6 en 8 oktober tijdens twee livestreams, georganiseerd door het Duitsland Instituut Amsterdam, de Duitse Ambassade Den Haag en het Goethe-Institut Niederlande.

Iedere Duitser hoort zich sinds het begin van de coronacrisis aan de zogenaamde AHA-regels te houden: Abstand - Hygiene- Alltagsmasken (mondkapjes). Daar is nu de letter L van Lüften aan toegevoegd. Duitsland zet deze herfst vol in op het goed ventileren en luchten van de binnenruimte.

Wie deze zomer in Duitsland is geweest, zal het hebben gemerkt: de corona-aanpak is er anders dan in Nederland. Overal mondkapjes, strenge hygiënevoorschriften en iedere deelstaat heeft z'n eigen regels. Vijf belangrijke verschillen:  

Het debat over de 'innere Einheit' heeft zijn langste tijd gehad, vinden de Duitse historici Christina Morina en Andrea Bahr. ‘Binnenlandse eenheid’, bedoeld is de eenheid tussen het oosten en het westen van Duitsland, is een doel dat toch niet te bereiken is. Het is veel zinvoller om het over ‘maatschappelijke samenhang’ te hebben, schrijven ze.

Dertig jaar na de Duitse eenwording is er veel bereikt, is de conclusie van het jaarlijkse bericht over de stand van de Duitse eenheid. Maar er zijn zorgen over het democratisch tekort in Oost-Duitsland en de verspreiding van rechts-extremistische ideeën daar.

Er wonen 5,1 miljoen mensen - veel meer dan in Berlijn. Alleen daarom al is het niet gek dat het Ruhrgebied zich graag als metropool presenteert. Het Ruhr Museum in Essen schetst het karakter van de regio in de tentoonstelling ‘De andere metropool’. Over een eeuw Ruhrgebied en het gevecht tussen provincialisme en ambities.

Duitsland zoekt naar een krachtig antwoord op de vergiftiging van de Russische oppositieleider Alexej Navalny. De Duitse regering houdt Rusland verantwoordelijk voor de misdaad. Kanselier Merkel en twee van haar ministers hebben zondag en maandag aangegeven dat ze consequenties voor de gaspijpleiding Nord Stream 2 niet langer uitsluiten.

Jarenlang stond het vliegtuig ‘Landshut’ weg te roesten op een Braziliaans vliegtuigkerkhof, totdat het in 2017 naar Duitsland werd gehaald. Het toestel dat op 13 oktober 1977 werd gekaapt, zou worden gerestaureerd en tentoongesteld om te herinneren aan de gebeurtenissen in de Duitse Herfst.