Boeken

(20-01-2005) Eerder dit jaar werd de beroemde historicus John Röhl geëerd met een feestbundel ter ere van zijn 65e verjaardag. 'The Kaiser: New research on Wilhelm II's role in Imperial Germany' is een echte feestbundel, rijk gevuld met twaalf mooie bijdragen over de laatste Duitse keizer. De bundel is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in hoe deze monarch - over wie de eigenaardige anekdotes zich opstapelen - wetenschappelijk geïnterpreteerd moet worden.

(20-01-2005) De vraag 'wie zijn wij?' wordt op het moment in Europa en de VS als zeer urgent ervaren. Die conclusie dringt zich althans op als we een aantal politiek-theoretische en -filosofische publicaties van de afgelopen tijd overzien. 'Who are We?' is zelfs de titel van het laatste boek van de Amerikaanse conservatief Samuel Huntington. Deze vraag leeft echter niet minder aan links-liberale zijde, zoals blijkt uit het recentste boek van politiek filosoof Seyla Benhabib (1950), één van de belangrijkste hedendaagse vertegenwoordigers van het model van de deliberatieve democratie binnen de politieke filosofie.

(17 december 2004) In het autobiografische boek 'Geboren am 13. August. Der Sozialismus und ich' beschrijft Jens Bisky, zoon van een bekende Duitse politicus, hoe hij de DDR vaarwel zegde. Dat doet hij vanuit verrassend perspectief.

(24 november 2004) De Einheitskanzler, de ewige Kanzler, de große Europäer. Of anders: Birne, Aussitzen, Reformstau. Helmut Kohl weet ook nog zes jaar na zijn val te polariseren en probeert zichzelf nu met zijn tweebandige memoires een rechtmatige plek in de Duitse geschiedenis te bezorgen.

door Jacco Pekelder Het boek sluit af met een aantal kortere artikelen. Allereerst een overzicht van Hitlers ‘filmcarrière’:…

Een door de Duitse tv rechtstreeks uitgezonden rede van Martin Walser in oktober 1998, bracht een stroom reacties, pro en contra, teweeg. In zijn betoog pleitte hij voor een andere, niet gestandaardiseerde en geritualiseerde omgang met het nazi-verleden. Veel van de reacties moeten Walser diep hebben gekwetst, want veel wat over zijn rede werd beweerd, had hij zo niet bedoeld. Deze omstreden rede keert terug in Walsers jongste roman 'Der Augenblick der Liebe' , niet direct natuurlijk maar via een omweg.

In augustus was het precies negentig jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Na bijna een eeuw roept hij nog altijd vragen op. Dat blijkt niet alleen uit de vele, nog altijd voortdurende, brandhaarden die hun oorsprong vinden in de 'oercatastrofe van de twintigste eeuw', maar ook uit het feit dat de historiografie over de Eerste Wereldoorlog nog dagelijks wordt uitgebreid, aangevuld met documentaires en tentoonstellingen.

'12 Gramm Glück', zo heet het nieuwe boek van de Turks-Duitse auteur Feridun Zaimoglu. De schrijver van de in 1995 verschenen roman 'Kanak Sprak' staat bekend om zijn neiging tot provocatie. Met zijn jongste literaire vrucht worden Zaimoglu's literaire ambities zichtbaarder. '12 Gramm Glück' bestaat uit twaalf verhalen met in elk van hen een enkel grammetje geluk, dat de hoofdpersonen in staat stelt te volharden in hun zoektocht naar liefde en identiteit.

De veel besproken Ostalgie, dat onbegrijpelijke verlangen van Oost-Duitsers naar de ondergegane DDR, is voorbij. En ook de Besserwessis en de Jammerossis zijn verdwenen. De West-Duitsers hebben moeten inzien dat ze het niet altijd beter weten, en de Oost-Duitsers hebben begrepen dat klagen niet helpt. Dit wil niet zeggen dat de verschillen zijn verdwenen. Maar ze worden nu eerder met ironie en spot beschreven en soms zelfs positief gewaardeerd. En in de culturele smeltkroes Berlijn worden ook die verschillen kleiner. Deze indrukken ontstaan bij het lezen van enkele boeken die dit voorjaar in Duitsland zijn verschenen.

De ondergang van de DDR heeft in veel Oost-Duitse families een rehabilitatie van de oorlogsgeneratie teweeggebracht, en, gepaard daaraan, een vermindering van de kritische omgang met het nazi-verleden. Zo luidt de voornaamste conclusie van het promotieonderzoek van de Duitse sociologe Sabine Moller, naar herinneringen van Oost-Duitse families aan het nationaal-socialisme. Mollers bevindingen zijn nu in boekvorm verschenen, onder de titel 'Vielfache Vergangenheit. Öffentliche Erinnerungskulturen und Familienerinnerungen an die NS-Zeit in Ost-Deutschland'.