Schröder en Fischer over Europa
Toenemend zelfbewustzijn onder Schröder: 1998-2005

Kanselier Schröder beschouwde Duitsland als een normaal land dat net als andere lidstaten voor de eigen belangen mocht opkomen. Volgens Schröder hoefde het complexe verleden Duitsland geen parten meer te spelen in het buitenlandse beleid. Hij durfde erop aan te dringen dat de Duitse financiële bijdrage aan Europa omlaag ging.

Vooral minister Fischer was een voorstander van meer integratie. Volgens Fischer was Duitsland vanwege zijn geschiedenis verplicht tot een pro-Europese houding. Hij was er van overtuigd dat alleen een verenigd Europa de vrede op het Europese continent kon waarborgen. Fischer bracht met zijn Humboldt-Rede in mei 2001 een discussie over de toekomst van Europa op gang en stelde dat een federatie van natiestaten het eindpunt van de Europese integratie moest zijn. Een belangrijke stap die moest worden gezet was het opstellen van een grondwettelijk verdrag.

De Europapolitiek van Schröder en Fischer vertoonde grote continuïteit met het beleid van Kohl, maar de rood-groene regering bracht ook eigen accenten aan. De coalitie kondigde aan met nieuwe initiatieven voor een politieke unie te komen en wilde meer aandacht besteden aan sociaal- en milieubeleid in de EU.

De regering Schröder wilde de democratie in Europa versterken door de Europese besluitvorming te verbeteren en een grondwettelijk verdrag op te stellen. Een ‘Europese Grondwet’ moest de EU ook na toekomstige uitbreidingen slagvaardig houden en de Unie herkenbaarder maken voor de burger. Ook op het gebied van een gezamenlijk Europees buitenlands en defensiebeleid wilde de coalitie nieuwe stappen zetten. De uitbreiding van de EU naar het oosten, waar Kohl een voorvechter van was geweest, bleef ook voor de regering Schröder een belangrijk doel.