100 dagen zwart-geel
Merkel II moeizaam van start

Zelfs over de vraag wanneer CDU/CSU en FDP 100 dagen regeren, zijn de meningen verdeeld. Vandaag, 100 dagen na Merkels eedaflegging? Of morgen, 100 dagen nadat de ministers benoemd werden? Het lijkt symptomatisch voor de zwart-gele regering.

Zelf benadrukken CDU/CSU en FDP vandaag vooral wat er goed is gegaan. Sinds de partijen samen regeren is er in een recordtempo een nieuw crisispakket aangenomen – het Wachstumsbeschleunigungsgesetz – en zijn de partijen het eens geworden over bezuinigingen en over de begroting.

Belastingen

Het beeld in de publieke opinie is anders. Over de belastingverlaging is maandenlang heftig gestreden. CDU is eigenlijk tegen, de FDP heeft die er toch doorgedrukt. De hoognodige bezuinigingen, waar economische experts op hameren, zijn uitgesteld naar volgend jaar.

Bovendien kwam de btw-verlaging voor de hotelbranche eerder deze maand in een vreemd daglicht te staan, toen bleek dat de FDP vorig jaar meer dan een miljoen euro had aangenomen van een grote Duitse hotelondernemer. “Clientèle-politiek”, roept de oppositie. “CDU en FDP proberen met hun belastingmaatregelen hun achterban tevreden te stellen.”

Merkels leiderschap

Merkels leiderschapsstijl ligt zowel binnen als buiten de regering onder vuur. Haar streven naar consensus werkt niet meer, zeggen vriend en vijand. Ze moet sneller ingrijpen en kordater optreden, het initiatief nemen en zich actiever bemoeien met de tegenstellingen in haar regering, zeggen verschillende politieke commentatoren.

Daarnaast, schrijven de Duitse media, heeft een aantal ministers te weinig ervaring. Er zijn veel nieuwe jonge gezichten, zoals Rösler (FDP) op de lastige post Gezondheid, en de onbekende Köhler (CDU) op Familiezaken. Von der Leyen (CDU) en Zu Guttenberg (CSU) zijn wel eerder minister geweest, maar nog onervaren op hun nieuwe posten Werkgelegenheid en Defensie. Dat ze die functies bekleden, kwam door het onverwachte vertrek van Jung (CDU), een maand na aantreden van zwart-geel.

Kunduz

Jung van Werkgelegenheid struikelde over de Kunduz-affaire. Hij was daar in het vorige kabinet-Merkel als minister van Defensie verantwoordelijk voor. In september 2009 kwamen bij een luchtaanval onder Duits commando in het Afghaanse Kunduz 150 mensen om.

De thema’s gezondheidszorg en energie kunnen de komende kabinetsperiode voor nieuwe problemen zorgen. CDU en FDP lijken het bij nader inzien toch niet eens over belangrijke onderdelen van het gezondheidsstelsel. Aan een consensus over het energiebeleid wordt nog gewerkt. In het regeerakkoord is afgelopen najaar afgesproken dat de kerncentrales voorlopig langer open blijven.

Verkiezingen NRW

De oorzaken van de problemen tussen de regeringspartijen ligt in de strijd om de achterban, schrijft de gezaghebbende krant Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ). CDU en CSU verliezen steeds meer traditionele aanhang en proberen “krampachtig de volkspartij opnieuw uit te vinden”. De FDP probeert van het imago van “clientèle-partij” af te komen. Daardoor zijn liberalen en christendemocraten meer elkaars concurrenten geworden, aldus de FAZ.

De Duitse krant Handelsblatt publiceerde deze week een onderzoek onder 700 topmanagers. Zij gaven Merkels coalitie op een schaal van 1 (heel goed) tot en met 5 (heel slecht) een 3,2. Dat is de slechtste beoordeling van een regering sinds 2006.

In mei vinden in de belangrijke deelstaat Noordrijn-Westfalen verkiezingen plaats. Als de zittende coalitie van CDU en FDP daar verliest, heeft dat ook consequenties voor de samenstelling van de Bondsraad, de vertegenwoordiging van de deelstaten. Als de oppositiepartijen daarin sterker worden, is het voor Merkels regering moeilijker besluiten door het parlement te krijgen.

Feestje

De FDP viert vanavond desondanks een 100-dagen feestje in de partijcentrale. Westerwelle ziet daar genoeg reden toe, blijkt uit een brief aan de FDP-leden: “Ondanks alle startproblemen kloppen de resultaten. Niemand kan verwachten dat we in de eerste 100 dagen alles kunnen omdraaien wat de afgelopen elf jaar verkeerd is gegaan.” In 1998 kwamen SPD en Die Grünen aan de macht en moest de FDP terug naar de oppositiebanken.

CDU en CSU hebben geen festiviteiten gepland.