Filmfestival Neue Berliner Schule
Adembenemend secuur

Ook een veel ruigere en hedendaagsere film als 'Gegen die Wand' van Fatih Akin kon nadat hij in Berlijn met een Gouden Beer was bekroond niet meer stuk. Maar er is ook nog een andere Duitse film, en die wordt nog veel te weinig vertoond, enkele uitzonderingen op het festival Film | Spiegel en het Filmfestival Rotterdam daargelaten.

Tijd voor een festival

Reden voor het Duitsland Instituut, het Goethe-Institut, filmtheater Rialto en de Filmkrant om gezamenlijk een programma samen te stellen met films die in onze ogen behoren tot het meest toonaangevende wat er de afgelopen jaren in Duitsland is gemaakt. We staan daarin niet alleen.

De films die we hebben uitgekozen behoren tot de zogenaamde Berliner Schule, die een jaar of vijf geleden internationaal doorbrak toen Franse kranten en tijdschriften naar aanleiding van de film 'Milchwald' van Christoph Hochhäusler plotseling schreven over een ‘Nouvelle Vague Allemande’.

Nieuwe generatie filmmakers

En opeens bleek er een nieuwe generatie filmmakers opgestaan, waarvan de meeste al een tijdje aan het werk waren en waarvan de harde kern werd gevormd door de Berlijners Thomas Arslan, Christian Petzold en Angela Schanelec, alledrie gelijktijdig opgeleid aan de Deutsche Film und Fernsehakademie Berlin.

Hun films zijn net als hun Franse voorlopers van de echte Nouvelle Vague een reactie op een ‘cinéma de papa’ , al zijn niet Jean-Luc Godard en François Truffaut hun grote voorbeelden, maar eerder Robert Bresson, om zijn werk met amateuracteurs, en Philippe Garrel, om zijn filmische worsteling met de opkomst van de nieuwe bohémien-burgerij in Frankrijk.

Schoonheid van tragische kaalheid

De films van de Berliner Schule zijn streng en sober, ze richten zich op de tragische kaalheid van het alledaagse, op mensen die vervreemd dreigen te raken van hun eigen emoties en hun eigen omgeving. Het zijn films die ons adembenemend secuur laten zien hoe het leven voorbijgaat, langzaam soms en saai.

Maar oh wat is dat spannend om te zien, want die ogenschijnlijke realiteit wordt ondermijnd door een dreiging die groter is dan de personages. Het is de anonieme welvaartsmaatschappij die zichzelf ondergraaft, het failliet van taal, het einde van de communicatie.

Net zoals de (toneel)schrijvers van existentialisme en absurdisme na de Tweede Wereldoorlog deden, belicht de Berliner Schule de stand van zaken in een posthistorische wereld waar de kilte van de Koude Oorlog nog niet is opgetrokken. En we zouden deze filmische ervaring natuurlijk niet van harte bij u aanbevelen als die beelden niet ook in hoge mate zouden bijdragen aan filmische bevrijding.

Dana Linssen is redacteur van de Filmkrant.

Deze week zal iedere dag in opmaat naar het filmfestival Neue Berliner Schule een artikel uit de Filmkrant verschijnen op het Duitslandweb. De films worden  vanaf 9 maart vertoond in de drie steden Amsterdam, Rotterdam en Utrecht.