Thomas Arslan over Ferien
Filmfestival Neue Berliner Schule 

Met zijn eerste speelfilm sinds zes jaar laat de Duits-Turkse regisseur Thomas Arslan (1962) het multiculturele Berlijn achter zich om zich met een ‘gutbürgerliche’ Duitse familie terug te trekken in hun landhuis in de bossen van de Uckermark, ten noorden van Berlijn. Vijf jaar duurde het voordat de regisseur van films als 'Geschwister' (1997), 'Dealer' (1999) en 'Der schöne Tag' (2001), een drieluik over jonge Turken in Duitsland, zijn Tsjechov-achtige familieportret kon realiseren.

Uitgeklede versie

De reden zal Nederlandse filmmakers niet onbekend in de oren klinken: de financiering van de film, waar de ZDF een belangrijke rol in zou spelen, werd op het laatste moment teruggetrokken. Toch liet het project Arslan niet los (en vice versa), waardoor hij het uiteindelijk voor een veel kleiner budget (rondom een half miljoen euro) in een uitgeklede versie alsnog realiseerde.

Het is een film “zonder dramatische acrobatiek geworden’’, vertelde de regisseur vorig jaar tijdens een publieksgesprek op het festival voor de Duitse film in Ludwigshafen.

Geïmplodeerd

Waar familie is, ligt drama op de loer. Maar Thomas Arslan laat de ergste confrontaties buiten beeld plaatsvinden, of helemaal niet meer gebeuren, zo emotioneel geïmplodeerd zijn zijn personages.

Tien mensen en vier generaties treffen elkaar in dat buitenhuis, maar zelden in hetzelfde kader. Arslan: “Een familie is een emotioneel krachtveld, met aantrekkings- en afstotingsmechanismen. In dramatische zin is dat een interessante constellatie, omdat je de reden dat mensen bij elkaar zijn niet meer hoeft uit te leggen. Ze zijn familie. Dus kun je je helemaal richten op die onderstromen. "

Russische inspiratie

"Dat gaf me een kans om me te richten op de onderlinge verhoudingen: verschillende aspecten van liefdesrelaties en familiebetrekkingen.’’ De vergelijking met Maksim Gorki’s toneelstuk ‘Zomergasten’ of het werk van Anton Tsjechov, met zijn ‘psychologisch realisme’ sowieso een belangrijke inspirator voor de films van de Berliner Schule, ligt voor de hand.

Arslan: “Tsjechov en Gorki laten zien dat als mensen eenmaal in hun ‘buiten’ zijn, dat dan al die alledaagse dingen er opeens niet meer toe doen. Ze hebben als het ware geen beroep, geen beslommeringen, geen geschiedenis meer. Dat idee sprak me wel aan in het begrip ‘vakantie’. Het is duidelijk dat deze mensen uit een bourgeoisfamilie komen die betere tijden heeft gehad (zie Tsjechov), maar ik denk niet dat je iemands gedrag helemaal vanuit zijn sociale omstandigheden kunt verklaren.’’

Indiscreet

Hoewel het niet op de voorgrond dringt, heeft de film stilistisch een streng formeel concept. Arslan: “Het duurt lang voordat je de precieze familiebetrekkingen in de gaten hebt, omdat het lang duurt voordat je alle personages met elkaar in het kader hebt gezien. "

"Ik heb er bovendien voor gekozen om de camera op afstand te houden. ’s Nachts blijft hij bijvoorbeeld buiten rondhangen, indiscreet, maar toch op afstand. En behalve in het bos, houd ik de personages ook in het kader gevangen. Het is een beklemmende omgeving. Je ziet zelden lucht of horizon. Dat geeft op een op zich realistisch portret een bijna surrealistische atmosfeer. "

"Ik hou ervan als film de concrete, tastbare werkelijkheid injecteert met iets dat ongrijpbaar en misschien wel onheilspellend voelt. Dat is een soort vervreemding die mensen ook dwingt om beter te gaan kijken, actief te blijven tijdens het kijken naar een film. En het is onzin om te zeggen dat dat moeilijk is. Dat is gewoon een andere kijkhouding. Dat is ook mijn eigen kijk op het leven: heel tastbaar en tegelijkertijd onwerkelijk.’’

Dana Linssen is redacteur van de Filmkrant.

Deze week zal iedere dag in opmaat naar het filmfestival Neue Berliner Schule een artikel uit de Filmkrant verschijnen op het Duitslandweb. De films worden vanaf 9 maart vertoond in de drie steden Amsterdam, Rotterdam en Utrecht.

Ferien (Thomas Arslan, 2007, 91’) draait:ma 10 mrt, 19u, Louis Hartlooper Complex Utrechtdo 13 mrt, 19.30u, Rialto Amsterdamzo 16 mrt 15u, Lantaren/Venster Rotterdam

ma 10 mrt, 19u, Louis Hartlooper Complex Utrecht
do 13 mrt, 19.30u, Rialto Amsterdam
zo 16 mrt 15u, Lantaren/Venster Rotterdam

Thomas Arslan zal aanwezig zijn bij de vertoning op 13 maart in het Amsterdamse filmtheater Rialto.