9 november is niet alleen de dag van de Muur
Nieuws

De achttiende verjaardag van de val van de Muur is voor de Duitse media aanleiding uitgebreid terug te blikken en de toestand van de verenigde Duitse natie door te nemen. Hoe voelbaar is de grens tussen oost en west nog? Hoeveel ossi’s willen de Muur weer terug en wat vinden kinderen die op de dag van de val van de Muur zijn geboren er eigenlijk allemaal van?

De overdadige aandacht voor die historische nacht in 1989 overschaduwt die andere 9 novembers in de Duitse geschiedenis een beetje. Niet voor niets staat die dag bekend als Schicksalstag, een dag zwanger van wereldschokkende, historische gebeurtenissen. Het rijtje is bekend: 9 november 1918 brak in Duitsland de revolutie uit waarop keizer Wilhelm II aftrad. 9 november 1923 pleegden Hitler en zijn trawanten in München een mislukte coup. In 1938 volgde op 9 november de Kristalnacht, de door de nazi’s geregisseerde ‘spontane’ pogrom waarbij in heel Duitsland synagogen en joodse winkels in vlammen opgingen. Joden werden op straat in elkaar geslagen, sommigen vermoord.

In Baden-Württemberg brak wegens de herdenking van de Reichskristallnacht deze week een echt Duits relletje uit, met de deelstaatpremier Günther Oettinger (CDU) in de hoofdrol. Oettinger raakte dit jaar al eerder in opspraak vanwege omstreden uitspraken over het Derde Rijk.

Dat uitgerekend op 9 november er in Baden-Württemberg een groots bal voor de plaatselijke high society op het programma stond, was de Joodse Raad in het verkeerde keelgat geschoten. Een dansfeest op 9 november is niet gepast, sprak de voorzitster van de Joodse Raad Charlotte Knobloch. Geschrokken bonden de organisatoren in. Op instigatie van Oettinger, beschermheer van het feest, mochten de geboekte flamenco- en variété-artiesten wel optreden, maar moest het tweeduizendkoppige publiek blijven zitten.

Maar daarmee was de kous niet af. “Geen dans, maar wel muziek en een leuke avond – dat maakt de zaak er niet beter op”, oordeelde de secretaris-generaal van de Joodse Raad, Stephan Kramer. Toen Oettinger bovendien in het openbaar benadrukte beschermheer van het feest te willen blijven, was de beer los. De Joodse Raad liet weten de vasthoudendheid van de premier “smakeloos” te vinden, en rakelde gelijk diens eerdere faux pas op. Begin dit jaar had Oettinger in een herdenkingstoespraak zijn overleden voorganger en nazi-rechter Hans Filbinger een tegenstander van het nazi-regime genoemd. Sindsdien staat Oettinger bij links Duitsland in een kwade reuk.

Oettingers uitglijder is de laatste in een recente rij schandaaltjes rond uitspraken van bekende Duitsers over het Derde Rijk. Onlangs werd tv-presentatrice Eva Herman door haar werkgever NDR ontslagen nadat zij zich vergoelijkend zou hebben uitgelaten over het gezinsbeleid in het Derde Rijk. De Keulse aartsbisschop Joachim Meisner vergaloppeerde zich toen hij in een preek het nazi-begrip ‘ontaarde cultuur’ gebruikte – waarmee hij kunst bedoelde die los stond van het geloof. De allergische reacties in de Duitse politiek en media lieten niet lang op zich wachten.

Inmiddels is in Baden-Württemberg de rust weergekeerd. Het grootschalige dansgala is afgezwakt tot avondeten met zachte achtergrondmuziek.

De Kristalnacht wordt vanavond in alle grote Duitse steden met plechtigheden herdacht.

Tagesspiegel.de
Ball ohne Tanz