Privatisering Deutsche Bahn zit in een impasse
SPD steekt stokje voor vlotte verkoop aandelen DB

De privatisering, die in de loop van 2008 zou moeten plaatsvinden, komt neer op de verkoop door de staat van een kwart van haar aandelen in DB aan (buitenlandse) investeerders. Dat is althans de wens van Hartmut Mehdorn en Angela Merkels kabinet. Bondsdag en Bondsraad moeten hun goedkeuring nog uitspreken. 

De staat is op dit moment volledig eigenaar van het concern. Door deze verkoop hoopt Mehdorn veel geld op te halen om zo een efficiëntere organisatie en groei van DB te bekostigen. Waarom is de privatisering voor de spoorwegen zo belangrijk en waarom stuit zij op zoveel weerstand?

Nadat het Duitse kabinet eind juli 2007 het wetsvoorstel van verkeersminister Tiefensee (SPD) ten aanzien van de gedeeltelijke privatisering van DB had goedgekeurd, leek niets de verkoop van een kwart van de aandelen van het grootste spoorwegconcern van Europa aan het publiek in de weg te staan. De vorm waarin dit alles zou worden gegoten was nog niet geheel duidelijk, maar de privatisering zou er in ieder geval komen.

Vers kapitaal is zeer belangrijk voor DB. Alleen met een goed gevulde kas kan het concern de noodzakelijke overnames in Europa doen en zo als grote vervoerder mee blijven spelen op de Europese markt. De verkoop van de aandelen moet tussen de 5 en 7 miljard euro opbrengen; een transactie die in de top 10 van grootste deals van Europa terecht zou komen.

Volkskapitaal

Maar het politieke tij zit Mehdorn niet mee. Privatisering van volksbedrijven als DB, zijn in Duitsland niet populair. En al helemaal niet nu de Duitse politiek gedomineerd wordt door de strijd om de linkse kiezer. Begin deze maand besloot de SPD tot een inhoudelijke koerswijziging; een ruk naar links. Deze linkse wind heeft ook gevolgen voor de privatisering. Bescherming van het volkskapitaal, onzekerheid over de prijzen van treinkaartjes, de toekomst van minder rendabele lijnen en een groeiende afkeer van buitenlandse institutionele investeerders zijn allemaal punten waarmee de SPD gemakkelijk politiek gewin kan behalen. Dit gaat ten koste van de plannen van haar eigen minister Tiefensee en bestuursvoorzitter Mehdorn

Met de privatisering zou een einde komen aan een 12 jaar durende voorbereiding. Al bij de oprichting van DB, een fusie van de West-Duitse Deutsche Bundesbahn en de Oost-Duitse Deutsche Reichsbahn in 1994, werd met een hervorming en privatisering van de spoorwegen rekening gehouden. Zo werd bijvoorbeeld gekozen voor een naamloze vennootschap als rechtsvorm om de verkoop van aandelen in de toekomst te vergemakkelijken. De structuur van DB werd in 1999 verder aangepast. Op dit moment is DB onderverdeeld in 3 onderdelen: personen- en goederenvervoer, railinfrastructuur, en logistiek. Alledrie de dochters vallen onder de DB holding die voor 100 procent eigendom is van de Duitse staat.

Zeggenschap

Om uit de impasse te komen heeft de minister van financiën de SPD-er Steinbrueck een nieuw model voorgesteld. Dit voorstel houdt in dat er een holding wordt opgericht met de staat als enig aandeelhouder. Onder deze holding komen twee ondernemingen te hangen. In de ene dochter wordt de infrastructuur, bestaande uit de sporen, stations en energieverzorging ondergebracht. Deze dochter wordt niet geprivatiseerd. De andere dochter omvat het personen- en goederenverkeer en de logistieke afdeling. In deze laatste onderneming kunnen aandeelhouders maximaal 49 procent verwerven. In het nieuwe plan is geen rekening gehouden met de eis van de SPD dat het hier om aandelen zonder stemrecht, genoteerd aan een effectenbeurs moet gaan.

Op het plan is gemengd gereageerd. De SPD, alhoewel in beginsel zeer kritisch, ziet wel wat in het nieuwe voorstel, zolang in de nieuwe structuur de zeggenschap van de staat over het netwerk maar zeker gesteld is. De vakbonden staan gematigd positief tegenover het nieuwe voorstel. Voor hen is het van het grootste belang dat door de holdingstructuur het vervoer en infrastructuur, in ieder geval juridisch gezien, tot één concern blijven behoren.

Hartmut Mehdorn is niet gelukkig met de nieuwe oplossing aangezien dit voor de investeerders betekent dat zij wel een belang krijgen in het vervoersonderdeel maar niet in het spoorwegennetwerk. Maar ook bij DB is realiteitszin doorgedrongen. Terwijl de sporen en stations er door de voortdurende staking verlaten bijliggen en Mehdorn’s positie hierdoor zwaar onder vuur ligt, zal ook hij beseffen: een beetje privatiseren levert nog altijd meer op dan helemaal niet. Of de CDU dezelfde mening is toegedaan moet spoedig blijken.

Stephan Swinkels is freelance journalist en woont in Berlijn.