Verijdelde aanslagen triomf voor Schäuble
Nieuws

Duitsland loopt voortdurend het gevaar slachtoffer te worden van een terreuraanslag maar is niet voldoende toegerust om deze te voorkomen. Minister Wolfgang Schäuble van Binnenlandse Zaken (CDU) werd er niet moe van deze boodschap te herhalen en op grond daarvan vergaande bevoegdheden voor zijn veiligheidsdiensten te eisen. Zijn ferme standpunten noopten zijn tegenstanders ertoe de minister uit te roepen tot gevaar voor de rechtsstaat, een ongeleid projectiel.

Schäuble zal gevoelens van gepaste triomf overhouden aan de verijdelde bomaanslagen van deze week. Hij kreeg gelijk met zijn niet aflatende waarschuwingen. Het is net een jaar geleden dat Duitsland ontsnapte aan een grote terreuraanslag toen twee bommen in regionale treinen vanwege een defect niet afgingen. Een incident dat Duitsers sindsdien gemakshalve lijken te zijn vergeten.

Schäuble's inschatting dat Duitse veiligheidsdiensten slecht opgewassen zijn tegen de machinaties van vastberaden terroristen, ging gisteren daarentegen niet op. De Duitse instanties bleken uitstekend op de hoogte van de bedoelingen van de terreurcel in Oberschledorn (Sauerland).

Plannen voor een 'Duitse' 11 september

De drie verdachten die de Duitse politie dinsdagmiddag in een vakantiehuisje overviel, hadden alle ingrediënten verzameld om explosieven samen te stellen met de kracht van 550 kilo TNT. Ze hadden zelfs de ontsteking al. Het doel van de drie - een Duitse Turk en twee tot de islam bekeerde Duitsers – was zoveel mogelijk slachtoffers te maken. Een ‘Duitse 11 september’ moest het worden, speculerden de Duitse kranten, geïnspireerd door procureur-generaal Monika Harms. Die trok een vergelijking met de aanslagen in Londen (2005) en Madrid (2004).

Op het oog hadden de vermoedelijke terroristen de internationale luchthaven Frankfurt en de Amerikaanse luchtmachtbasis Ramstein. De daders hadden het waarschijnlijk in de eerste plaats op Amerikaanse doelwitten in Duitsland gemunt.

Het is de vraag of de verdachten 11 september, de dag van de aanslagen op New York en Washington in 2001, gehaald zouden hebben. Het groepje werd al sinds eind vorig jaar door de Duitse politie in de gaten gehouden. Een van de verdachten, de 28-jarige Duitser Fritz G., was op oudejaarsdag 2006 opgevallen toen hij met zijn auto verscheidene rondjes reed langs een Amerikaanse kazerne in Hanau, waarschijnlijk om de mogelijkheid tot een (zelfmoord-)aanslag te onderzoeken.

De politie sloeg toe toen de voorbereidingen voor een aanslag concrete vormen aannamen. Dat justitie uitstekend op de hoogte was, blijkt wel uit het feit dat veiligheidsbeambten vóór de inval de explosieve chemicaliën hadden vervangen door een onschuldig, verdund mengsel.

“Goed werk”, loofde Schäuble de verrichtingen van zijn rechercheurs. De minister heeft meer redenen om in zijn nopjes te zijn. De verijdelde aanslagen kunnen de mentaliteitsomslag teweeg brengen die Schäuble al sinds zijn aantreden in 2005 predikt: eindelijk zullen de Duitsers zich achter de oren krabben en hun gevoel van relatieve veiligheid nog eens heroverwegen. Want islamitisch gemotiveerd terrorisme in eigen land bleef voor de Duitsers steeds een ver van hun bed show.

De Duitsers, die hun gevoel van veiligheid vooral ontlenen aan hun afwijzende houding ten opzichte van de oorlog in Irak, moeten volgens Schäuble beseffen dat zij in de ogen van terroristen geenszins een uitzonderingspositie innemen. De aanslagplegers worden volgens Schäuble gedreven door een “moordende haat” jegens de Westerse manier van leven. Als vertegenwoordigers van het Westen met een aanzienlijke legermacht in Afghanistan lopen Duitsers net zoveel gevaar als Amerikanen of Engelsen.

Eigen bodem

Naast de voor Duitsland ongekende omvang hebben de verijdelde aanslagen nog een nieuwe kwaliteit: ze zijn product van eigen bodem. De mislukte aanslagen met kofferbommen vorig jaar konden de Duitsers nog op het conto van buitenlandse strijders schrijven – de twee daders waren Libanezen. Net als bij de aanslagen in Londen zijn de verdachten nu echter afkomstig uit de eigen gelederen. "Duitsland is niet alleen een veilige haven, maar ook een terreurdoel voor radicale moslims die al jaren hier leven" , somberde een commentator in dagblad Die Welt.

De ontdekking van het complot heeft het debat over verscherpte veiligheidsmaatregelen van nieuwe urgentie voorzien. Voor Schäubles politieke tegenstrevers in SPD en de oppositiepartijen is de zaak echter aanleiding om tegenovergestelde conclusies te trekken. Zo benadrukte SPD-fractievoorzitter Peter Struck dat de veiligheidsdiensten de strijd met terroristen ook zonder verruimde bevoegdheden aan kunnen. Degelijk, ouderwets politiewerk is immers afdoende gebleken. Omstreden nieuwe voorstellen van Schäuble, zoals het heimelijk doorspitten van computers van verdachten via het internet, zijn overbodig.

De aanwijzingen dat Duitsland in het vizier van terroristen is geraakt, stapelden zich de laatste maanden op. De aanstaande beslissing van de Duitse regering om de aanwezigheid van de Bundeswehr in Afghanistan te verlengen, was voor commentatoren reden meer aanslagen en ontvoeringen door de Taliban in Afghanistan te voorspellen, een vermoeden dat bewaarheid werd. Drie Duitse politieagenten kwamen om bij een bomaanslag in de Noord-Afghaanse stad Kunduz, twee Duitse ingenieurs werden ontvoerd.

Of de opgepakte verdachten op eigen houtje handelden of in opdracht, is vooralsnog onduidelijk. De drie behoorden volgens Justitie tot de radicaal-islamitische groepering Islamitische Jihad Groep, een collectief dat zijn wortels heeft in Oezbekistan en banden onderhoudt met El-Qaida.

Inmiddels heeft het ministerie van Binnelandse Zaken laten weten dat er meer mensen bij de terreurgroep betrokken zijn dan aangenomen. Justitie is nog op zoek naar tien anderen, die allen deel zouden zijn van een wijd vertakt terreurnetwerk. Duitse kranten houden er rekening mee dat de gladjes verlopen arrestatie van de drie verdachten een vooropgezet plan was. Daarmee zou het terreurnetwerk de aanacht willen afleiden van de voorbeireidingen voor een grotere aanslag.

Bas de Rue is redacteur van het Duitslandweb.