Niet nieuw, wel anders
Beckstein waarschijnlijk nieuwe premier van Beieren

Dat is toch helemaal geen vernieuwing? was een veel gehoorde eerste reactie op het bericht dat de 63-jarige Günther Beckstein naar alle waarschijnlijkheid Edmund Stoiber opvolgt als minister-president van Beieren. Eén van de argumenten voor Stoibers vertrek was immers de behoefte aan nieuwe gezichten in de CSU-top geweest. De associatie met Beckstein, die zichzelf ooit als "glasheldere Stoiberman" omschreef, ligt dan niet bepaald voor de hand. Nieuw is Beckstein, inmiddels al bijna twintig jaar werkzaam op het Beiers ministerie van Binnenlandse Zaken, inderdaad niet. Wel anders.

Vernieuwing heeft de CSU sinds het terugtreden van Stoiber als minister-president én partijvoorzitter toch al meer dan haar lief is. Voor de CSU, die sinds jaar en dag een absolute meerderheid in het deelstaatparlement bezit, heeft het behouden van bestaande successen de hoogste prioriteit.

Downgrading

De aflossing van Stoiber door Beckstein valt dan ook het best te omschrijven met de computerterm downgrading. Zo noemen informatici de overstap van een nieuwe naar een oudere versie van een computerprogramma. Dat kan zinvol zijn om een programma terug te brengen naar de basisfuncties, zonder allerlei snufjes die het programma alleen maar langzaam en ingewikkeld maken. In het geval van de CSU bestaat die basis uit Stoibers successen op het gebied van economie, veiligheid, wetenschap en onderwijs. Daaraan dankt de partij grotendeels haar populariteit bij de kiezers. Stoibers autoritaire manier van beslissen daarentegen zette op den duur zowel bij kiezers als partijgenoten kwaad bloed, vooral nadat hij door het afwijzen van een ministerspost in Berlijn vorig jaar zijn eigen geloofwaardigheid aantastte.

De bij CSU-kiezers én -bestuurders populaire hardliner Beckstein lijkt de juiste persoon om zijn partij terug te voeren naar de punten, waarmee zij het beste scoort. Hoewel hij inhoudelijk op één lijn zit met Stoiber, komt Beckstein minder ongenaakbaar over dan zijn solistische voormalige chef, die in de media de bijnaam 'monarch van München' kreeg.

Favoriete kandidaat

Alleen een affiche van de Beierse Grünen, waarop stond dat Beckstein zelfs Jezus zou laten uitzetten, schoot hem in het verkeerde keelgat. De actieve protestant ziet het voeren van een radicaal uitzettingsbeleid naar eigen zeggen als onaangename plicht, die bij zijn functie als minister van Binnenlandse Zaken hoort. Buiten die functie onderhoudt Beckstein - als vroom christen - nauwe contacten met kerkelijke vluchtelingenorganisaties en is hij bovendien niet te beroerd urenlang met geestelijken over zijn beleid te discussiëren.

Het eigenlijke geheim van Becksteins succes zit waarschijnlijk meer in deze openheid dan in zijn harde beleid. Daarom zou Beckstein best weleens een blijvertje kunnen zijn. Deskundigen verwachten in elk geval voor de verkiezingen van 2013 geen wisseling van de wacht meer.

Partijvoorzitter

Het liefst had de CSU-top Stoibers andere functie, namelijk die van partijvoorzitter ook zo snel en geruisloos ingevuld. Even leek dat ook te gebeuren: kort voordat Stoiber zijn vertrek had aangekondigd, maakte Beckstein al afspraken voor de samenwerking met minister van Economische Zaken Erwin Huber, die hij beschouwde als de nieuwe partijleider. Maar de kandidatuur voor het voorzitterschap van CSU-vicevoorzitter en federaal minister van Landbouw Horst Seehofer doorkruiste deze plannen. Seehofer valt vanwege zijn hoge ambt en zijn populariteit bij de kiezers niet te negeren. Bovendien zou een deal tussen Beckstein en Huber de indruk wekken dat de partijtop alle belangrijke beslissingen achter gesloten deuren neemt – een van de belangrijkste verwijten aan Stoibers adres. Daarom zal het partijcongres in september stemmen over wie de nieuwe CSU-leider wordt.

Carina de Jonge is germaniste en promoveert in München.