Schröder schittert als in zijn beste dagen
Oud-kanselier presenteert zijn memoires met mediacircus

Bij de voorstelling van Schröders memoires was alles als vanouds. Het leek wel of er een nieuwe regeringschef werd voorgesteld. Tientallen tv-teams, fotografen, radioreporters en de schrijvende pers verdrongen zich gisteren om de oud-kanselier. Deze stond trots en zelfbewust naast een sculptuur van zijn voorganger Willy Brandt. De bijeenkomst was een reünie in de Berlijnse Heimat van de sociaal-democraten.

"Dit gaat niet alleen om inhoud, maar vooral om het mediacircus eromheen”, lacht Hans Verbeek, Elsevier-correspondent en voorzitter van de vereniging van buitenlandse journalisten in Duitsland. L’art pour l’art zou je kunnen zeggen. Schröder omschreef het zo: "Het attribuut mediakanselier is door de media zelf verbreid. Ik begrijp de kritiek daarop niet. Ik probeer u dingen uit te leggen, daarmee  kom ik u toch tegemoet?”

Vooraf waren voorpublicaties van Schröders autobiografie in Der Spiegel en het boulevardblad Bild afgedrukt. Een journalist wees Schröder erop dat hij Europa’s grootste krant zelf had laten typeren als ,"een mengeling uit leedvermaak en ophitsing”. Onfatsoenlijk? "Nee, je mag niet je leven lang rancuneus zijn”, aldus Schröder. "En als het boek dan beter verkoopt, dan is dat ook in orde.” Ooit zei Schröder dat "Bild, Bild am Sonntag en de televisie” genoeg zouden zijn om Duitsland te regeren. De huidige pr-campagne rond Schröders 'Entscheidungen. Mein Leben in der Politik' lijkt op de hype rond Harry Potter. Een week lang interviews en documentaires op de buis. Een eerste oplage ligt bij maar liefst 160 duizend stuks, een record. Vertalingen in acht Europese talen zijn in voorbereiding.

Bukken

Schröders uitgever complimenteerde hem vanwege "de moed om zijn overtuigingen nu al op papier te zetten”. Andere kanseliers hadden doorgaans meer tijd en afstand van het politieke bedrijf nodig. De lofrede werd voortgezet door Jean-Claude Juncker. De Luxemburgse premier is een overtuigde christen-democraat - desalniettemin wilde hij graag Schröders autobiografie bespreken: "Je was een grote kanselier!” De regeringschef van het Groothertogdom was "aangedaan” door zijn werk, verwees naar de vroege dood van diens vader als Wehrmacht-soldaat en zijn armoedige jeugd. Schröder had geleerd "om zich voor niemand te bukken”.

Juncker noemde talrijke politieke ijkpunten. Zo was Schröder de eerste kanselier na 1945 die Duitse soldaten in een oorlog stuurde, naar Kosovo. Ook zijn gepostuleerde "onbeperkte solidariteit” met de VS na 9/11 achtte de Luxemburger uiterst belangrijk. Gerhard Schröder had zich volgens Juncker erg voor continuïteit in de relatie met Frankrijk ingezet. Ook haalde de SPD-politicus de banden met Poetins Rusland aan. Dat Polen daarover viel, wuifde Juncker weg: "Rusland moet binnen de boot blijven, aan het continent gebonden worden.” De omstreden vriendschap met Poetin had een hoger doel. "Het is een geluk dat zij goed met elkaar omgaan. Het tegendeel zou een tragedie zijn.”

Schröder, de nieuwe president-commissaris van de Duits-Russische pijpleiding die hij zelf als kanselier had doorgezet, beantwoordde ook enkele vragen. Als "sub-optimaal” beoordeelde hij zijn overmoedige optreden tijdens het verkiezingsdebat met Merkel. Over zijn CDU-opvolger in het Kanzleramt maakte hij verder overigens geen woord vuil. Wel gaf hij toe dat hij het zwaar had na de verkiezingsnederlaag vorig jaar. 

Schröder gaf de buitenlandse pers geen gelegenheid aan het woord te komen, omdat een journalist uit zijn thuisstad Hannover voorrang kreeg. ‘Der Gerd’ citeerde gelijk de dichter Kurt Schwitters: "Wat moet ik eigenlijk in New York als ik Hannover ken?”

Zelfoverschatting

Tot slot deed Schröder uit de doeken hoe zijn herinneringen zo snel konden verschijnen. Ex-woordvoerder Karsten-Uwe Heye stelde wekelijks een paar uur de vragen, Schröder dicteerde zijn antwoorden. Thuis in Hannover en op het Waddeneiland Borkum schreef hij de rest. "Het was slecht weer en dat kwam goed uit. Dan kon ik vier tot vijf uur per dag schrijven. Ik weet niet of de meeste van u dat ook redden.” 

Maar naast alle speldenprikjes naar de media was Schröder ook zelfkritisch. "Er bestaat geen handboek voor de bondskanselier. Je moet je ontwikkelen. Het zou uiterst gevaarlijk zijn om te doen alsof je alles al zou weten.” Juncker voegde toe: "Waar hij zich vergist heeft, zegt hij ook dat hij zich vergist heeft. In het boek gaat het ook over verkeerde beslissingen, zoals bij de inschatting van de arbeidsmarkt.”  Schröder dacht dat hij de dramatische werkloosheidsaantallen kon doen dalen en overschatte zich daarbij. 

Schröders SPD-vriend Klaus-Uwe Benneter was achteraf niet verbaasd over de massale media-aandacht: "Nadat jullie de drug Gerhard Schröder een jaar gemist hebben is het logisch dat je lijdt aan ontwenningsverschijnselen. En een persconferentie met Gerhard is altijd een unieke belevenis, in tegenstelling tot die met Angela Merkel.”

Rob Savelberg woont sinds 1998 in Berlijn en werkt als freelance journalist in Duitsland.