Opsporingsmethode door rechter ingeperkt
Nieuws

Het Bundesverfassungsgericht deed zijn uitspraak omdat een in Duitsland wonende Marokkaan een klacht had ingediend. Na de aanslagen van 11 september 2001 in de Verenigde Staten voerde Duitsland de zogenoemde Rasterfahndung in, waarmee systematisch verdachten via de computer kunnen worden opgespoord op basis van bepaalde kenmerken, zoals leeftijd, geslacht, geloofsovertuiging en land van herkomst. Volgens de rechtbank mag de methode alleen worden gebruikt als er een "concreet gevaar" dreigt voor de veiligheid van de Bondsrepubliek. Dat was in 2001 niet het geval, zo redeneert de rechter, omdat het toen ging om "algemene dreiging".

De Marokaan vermoedde dat hij bij de selectie verdachten zat toen hij in oktober 2001 in de krant las welke criteria de politie gebruikte voor het opsporen van mogelijke terroristen. Die criteria werden toegepast op bestanden van het bevolkingsregister en de vreemdelingendienst, maar ook van universiteiten en andere openbare instellingen.

De politie verkreeg op deze manier gegevens van ruim acht miljoen mensen, een tiende van de Duitse bevolking. Zo'n 32 duizend namen werden doorgegeven aan het Bundeskriminalamt (BKA), en dat hield na nog een selectie 1689 personen over. De politie in de deelstaten onderwierp hen allemaal aan een nadere inspectie. Daarmee was het de grootste gecoördineerde Rasterfahndung die ooit in Duitsland heeft plaatsgevonden. De methode werd in de jaren zeventig gebruikt om leden van de Rote Armee Fraktion (RAF) op te sporen.

Overigens bleek dat de helft van die 1689 personen uit de bestanden van de Goethe Instituten kwam, die onder meer taalcursussen aan buitenlandse studenten aanbieden. Mede daarom waarschuwde Jutta Limbach, president van de Goethe Instituten maar ook voormalig president van het Bundesverfassungsgericht, al eerder voor het gebruik van de methode. Zij noemde die "stigmatiserend en vernederend".

De Marokkaan die de klacht indiende is bang dat hij door de Rasterfahndung bij verschillende instanties als verdacht te boek staat. Tijdens een reisje naar Londen werd hij als enige uit de bus geplukt en gecontroleerd. Naar de Verenigde Staten durft de man onder deze omstandigheden niet te gaan, zegt hij.

De beslissing van het Bundesverfassungsgericht heeft consequenties voor heel Duitsland. Alle deelstaten waren bij de Rasterfahndung betrokken en zullen allemaal hun regels voor het gebruik ervan moeten aanpassen.

Spiegel Online
Verfassungsrichter schränken Rasterfahndung ein  
Kippt Karlsruhe die Rasterfahndung?

ZDF Heute.de
Karlsruhe schränkt Rasterfahndung ein

Süddeutsche Zeitung
Rasterfahndung nach Islamisten verfassungswidrig