Duitsland opgelucht dat PVV niet de grootste is

Duitsland keek de afgelopen weken met argusogen naar de verkiezingen in Nederland en vooral naar de PVV en Geert Wilders. Krijgt Europa na de Brexit en de overwinning van Trump in Amerika nu ook een rechts-populistische premier in Nederland te verwerken, luidde de vraag. In verschillende Duitse steden gingen mensen zondag de straat op om zich voor een verenigd Europa uit te spreken en Nederland op te roepen zich niet van de EU af te keren. 

Bij de exitpolls bleek woensdagavond al dat die vrees ongegrond was. De PVV van Wilders is niet de grootste partij geworden. En het ziet er naar uit dat Mark Rutte verder kan regeren. Een van de meest opgeluchte tweets kwam aan het begin van de avond van Kanzleramtsminister Peter Altmaier (CDU), Merkels stafchef, die uitstekend Nederlands spreekt:

Nederland oh Nederland jij bent een kampioen!Wij houden van Oranje om zijn daden en zijn doen! Gefeliciteerd met dit geweldig resultaat!

— Peter Altmaier (@peteraltmaier) March 15, 2017

Later op de avond liet kanselier Merkel via haar woordvoerder weten dat ze minister-president Rutte telefonisch had gefeliciteerd en uitziet naar verdere "goede samenwerking als vrienden, buren, Europeanen":

Kanzlerin #Merkel hat @markrutte telefonisch gratuliert. "Ich freue mich auf weiter gute Zusammenarbeit als Freunde, Nachbarn, Europäer."

— Steffen Seibert (@RegSprecher) March 15, 2017

Christian Lindner, de voorzitter van de FDP, de Duitse liberale partij, feliciteerde Rutte ook. Hij kan alleen maar dromen van een resultaat als de VVD heeft geboekt. De Nederlandse liberalen hebben volgens de voorlopige uitslag weliswaar zetels verloren maar zijn toch de grootste partij. De FDP werd vier jaar geleden uit de Bondsdag gestemd en hoopt daar na de verkiezingen in september weer in terug te keren. In de peilingen staat de partij op rond de 6 procent van de stemmen.

Glückwunsch, @markrutte! CL #niederlande #DutchElection pic.twitter.com/jxZag80erx

— Christian Lindner (@c_lindner) March 15, 2017

Cem Özdemir, een van de lijsttrekker van Bündnis 90/Die Grünen, feliciteerde Groen-Linksleider Jesse Klaver met diens overwinning: Groen Links boekte de grootste verkiezingswinst uit de geschiedenis van de partij. De Duitse Groenen zakken juist in de peilingen, de partij staat op nog maar 7 procent van de stemmen.

Klasse @groenlinks, @jesseklaver! Ihr seid Stimme d Hoffnung & d Wandels in NL. Gut f #Niederlande & #Europa! Gemeinsam gegen Nationalismus!

— Cem Özdemir (@cem_oezdemir) March 15, 2017

SPD-lijsttrekker Martin Schulz twitterde ook in het Nederlands, maar minder jubelend dan Altmaier en hij ging niet in op de dramatische verkiezingsuitslag van de PvdA: 

Wilders heeft de verkiezing in NL niet kunnen winnen. Ik ben opgelucht, maar we moeten verder voor een open en vrij Europa blijven vechten.

— Martin Schulz (@MartinSchulz) March 15, 2017

Minister van Buitenlandse Zaken en SPD-partijvoorzitter Sigmar Gabriel ging ook niet in op het verlies van de PvdA en twitterde: "Goed nieuws uit Nederland. Europa blijft kleurrijk - en daar hoort oranje bij!"  

Gute Nachrichten aus den Niederlanden. Europa bleibt bunt - und dazu gehört Oranje!

— Sigmar Gabriel (@sigmargabriel) March 15, 2017

Mediacommentaren

Duitse media reageren in hun commentaren eveneens opgelucht, al zijn er ook kritische geluiden. Nederland heeft niet voor de "weg naar meer afsluiting en protectionisme" gekozen, was woensdagavond de conclusie van de Tagesthemen. Daar was Duitsland na de Brexit en na Trump wel bang voor. Maar het Nederlandse politieke landschap is versplinterd en de "rechts-populist Wilders" heeft de verkiezingcampagne in Nederland met zijn anti-islam standpunten inhoudelijk gedomineerd, zegt Tagesthemen-commentator Ellen Ehni. Bovendien zijn ook het CDA en de VVD "sterk naar rechts opgeschoven":  

Die Niederländer haben gewählt. @EEhni kommentiert: "Zersplitterung der politischen Landschaft, wie wir sie aus anderen Staaten kennen." pic.twitter.com/yBL5ORBvlE

— tagesthemen (@tagesthemen) March 15, 2017

"Een goed teken voor Europa", kopt de Süddeutsche Zeitung als reactie op de Nederlandse verkiezingsuitslag. "De verkiezingen in Nederland laten zien dat het mogelijk is het populisme binnen de perken te houden", schrijft de Brusselse correspondent Thomas Kirchner. Maar, voegt hij er aan toe: "het is nog te vroeg om te juichen voor het einde van het agressieve nationalisme." 

Spiegel Online noemt de verkiezingsuitslag "een overwinning van het verstand". Premier Rutte wint de verkiezingen met voorsprong en heeft dat mede te danken aan de rel met Turkije, concludeert de nieuwssite. Daarin toonde hij zich als coole crisismanager. "Wilders had geen kans en belandt naar het lijkt op de tweede plaats". 

"Rutte moet Wilders bedanken", is de kop van het commentaar van FAZ.net. Rutte schoof in zijn campagne met zijn partij op naar rechts en maakte Wilders tot schrikbeeld. Met deze tactiek heeft hij de verkiezingen gewonnen, schrijft politiek redacteur Timo Steppat. Maar Rutte mag dan "de grootste onder de dwergen van de Nederlandse politiek" zijn geworden, van Wilders is hij nog lang niet af, waarschuwt de FAZ. 

"Europa leeft!" concludeerde Zeit Online woensdagavond. "Geert Wilders heeft de Europese vraag tot een Nederlandse kwestie gemaakt en daarmee verloren. De Nederlanders maken de democratie en de EU sterker", meent politiek redacteur Steffen Dobbert. De meerderheid van de Nederlanders willen geen Nexit maar een sterke EU, schrijft hij. Met D66, Groen Links en de VVD "heeft een meerderheid van de kiezers ja tegen Europa gezegd. Dit inzicht heeft na het referendum uit 2005 (toen Nederland tegen de Europese grondwet stemde - red.) historische dimensies en zal als een signaal werken."

De Brusselse correspondent van Die Zeit, Matthias Krupa, ziet het feit dat Wilders de verkiezingen niet heeft gewonnen als "een historische kans" voor Nederland. Een decennium lang al beheerst Wilders de Nederlandse politiek met zijn anti-islamhetze en heeft hij het land verdeeld als geen ander, schrijft Krupa. "Nu blijkt de duivel een duiveltje te zijn. En zijn tegenstanders hebben de komende jaren de gelegenheid de politieke demon voor eens en altijd uit te drijven." 

Dirk Schürmer, commentator van Die Welt, plaatst kanttekeningen bij de Europese opluchting over de Nederlandse verkiezingsuitslag. "Rutte is een winnaar die wel mooi eenvijfde van zijn kiezers heeft verloren, terwijl Wilders ondanks een zeer hoge opkomst een paar procent kon winnen en tweede kon worden." En heeft Wilders niet gelijk, vraagt Schürmer, "als hij zegt dat zijn kernthema's  – kritiek op de islam en Turkije, EU-moeheid en sociaal beleid – de gehele verkiezingscampagne hebben gedomineerd?" Daarnaast heeft er bij de PvdA "een bloedbad" plaatsgevonden en is met Denk "voor het eerst een rabiate islampartij in een Europees parlement gekozen". Maar, zo concludeert Schürmer ook: "een verdere 'populistische revolutie' is de aangeslagen EU en de onzekere Europeanden dit keer bespaard gebleven."