Nieuwe president strijkt plooien glad
Nieuwsflash

In veel opzichten betekende de presidentswissel een cultuuromslag. Horst Köhler, een 61 jarige econoom met een CDU-achtergrond en veel internationale ervaring als voorzitter van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), verving de bedaagde vader der natie Johannes Rau, een beroepspoliticus van SPD-huize en exponent van de oorlogsgeneratie. Op 23 mei van dit jaar werd Köhler, die kandidaat van CDU/CSU en FDP was, door een gecombineerde vergadering van Bondsdag en Bondsraad tot nieuwe president gekozen. Door CDU en CSU werd zijn verkiezing gezien als het voorteken van een machtswisseling in de Bondsdag in 2006. Dit kwam hen op het verwijt te staan het boven de partijen staande ambt te willen politiseren. Ook Köhler zelf had aan deze kritiek voeding gegeven door zich nog voor zijn verkiezing in een interview te laten ontvallen dat hij Angela Merkel, de huidige voorzitter van de CDU, als de ideale nieuwe kanselier beschouwt. Een onhandige opmerking voor een aanstaand president. Direct na zijn uitverkiezing in mei nam Köhler in een toespraak dan ook nadrukkelijk een 'presidentiële' pose aan. Ook poogde hij korte metten te maken met zijn imago als koude IMF-econoom. "Ik wil graag bondspresident van alle Duitsers zijn…De kracht van de vrijheid versterken, erop toezien dat in Duitsland gerechtigheid heerst…daarvoor wil ik instaan", zo sprak hij. Na deze polariserende aanloop waren velen benieuwd naar Köhlers eerste presidentiële optreden.

Nadat hij de eed op de grondwet had gezworen en deze afsloot met de niet verplichte woorden "so wahr mir Gott helfe", begon de negende president van de Bondsrepubliek zijn oratie. Wat meteen opviel was de sociale en gematigde toon waarop Köhler zijn gehoor toesprak. Een toon die standhield toen hij over de noodzaak tot verdergaande hervormingen sprak. "Ondanks alle moeilijkheden, problemen en crises die ons land momenteel te verduren krijgt, gaat het ons Duitsers veruit beter dan drievierde deel der mensheid. Weten wij eigenlijk wel wat het betekent, om van minder dan twee euro per dag te moeten leven, zoals meer dan drie miljard mensen?" Zijn appèl aan regering èn oppositie om de hervormingen in Duitsland voort te zetten door onder andere de verzorgingsstaat om te bouwen, combineerde hij met een huldiging van de sociale markteconomie. Ook toonde hij zich voorstander van meer ontwikkelingshulp en de opening van westerse markten voor producten van derde wereldeconomieën. De regering kreeg een compliment voor haar hervormingsprogramma Agenda 2010, die "in de goede richting wijst", terwijl zijn eigen CDU te verstaan kreeg "haar alternatieven uitvoerig en volledig duidelijk te maken". "En we hebben nog iets nodig: we moeten in staat zijn tot constructieve compromissen te komen", aldus Köhler, hierbij doelend op de moeizame doorvoering van het hervormingsprogramma.

Met zijn rede wist de 61-jarige voormalige staatssecretaris van Financiën diegenen te bekoren die in hem een koele en partijdige neoliberaal zagen. Bondskanselier Schröder stond na afloop als eerste op voor een staande ovatie en de groene regeringscommissaris voor Mensenrechten, Claudia Roth sprak van "een goede rede". De nieuwe president, die een puur ceremonieel ambt bekleedt, lijkt serieus in zijn voornemen een president voor alle Duitsers te zijn en zich niet te laten leiden door kleingeestige partijpolitieke conflicten. "Ik geloof in dit land omdat ik in zijn mensen geloof", zei Köhler. De optimistische toon van een buitenstaander werkte voor velen verfrissend. Door de macht van het woord kan de nieuwe president Duitsland wellicht een positief perspectief geven in een moeilijk hervormingsproces.

Berliner Zeitung
Der neue Präsident
Köhler ruft zur Erneuerung Deutschlands auf

Frankfurter Allgemeine Zeitung
Köhlers knapper Sieg
Union sieht Zeichen für Machtswechsel

Der Spiegel
Köhlers charmeoffensiv

Süddeutsche Zeitung
"Ich glaube an dieses land, weil ich an seine Menschen glaube"

Die Welt
"Das war Heute eine grosse Rede"

Die Zeit
"Wir können in Deutschland vieles möglich machen"
Der Fremdling