Roven voor Duitsland
'Hitlers Volksstaat' van Götz Aly
Boeken - 17 mei 2005
(17 mei 2005) De Duitse historicus Götz Aly heeft met ‘Hitlers Volksstaat. Raub, Rassenkrieg und nationaler Sozialismus’ een trend in de jongste Duitse literatuur en geschiedschrijving doorbroken. Met de novelle ‘Im Krebsgang’ van Günter Grass en de studie ‘Der Brand’ van Jörg Friedrich kwamen de Duitse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in het middelpunt van de belangstelling te staan. Bij Aly keren de Duitsers terug als daders – en wel als profiteurs van het op grote schaal beroven van de joden en de bezette landen door het nazi-regime. Hitlers Gefälligkeitsdiktatur ‘kocht’ door sociale voorzieningen en gunsten de loyaliteit van de meerheid van het Duitse volk.
Volgens Aly is er maar één conclusie mogelijk: “De eenheid tussen volk en leiding ontleende haar noodlottige stabiliteit niet hoofdzakelijk aan een geraffineerde ideologische propaganda; ze kwam veel meer tot stand op basis van roof en de sociaal-politieke ‘rechtvaardige’ herverdeling van de buit tussen de Duitse volksgenoten.”
Het zijn vooral Aly’s conclusies die op verzet zijn gestuit. Hans-Ulrich Wehler, thans de meest gezaghebbende Duitse historicus, heeft het boek wel geprezen, want Aly “heeft veel nieuws ontdekt” en een nooit eerder verschenen “instructief overzicht” gemaakt van de “dimensies van de uitbuiting”. Maar toch kan hij niet instemmen met Aly’s ‘materialistische geschiedschrijving’. Met deze “bekrompen aanpak”, aldus Wehler, kan men de holocaust niet verklaren. Aly onderschat Hitlers “charismatische heerschappij” en het “geradicaliseerde antisemitisme” als doorslaggevend motief voor de holocaust.
Ook de historicus Adam Tooze, die in Cambridge doceert, heeft Aly scherp bekritiseerd. Hij heeft geschreven: “Aly onderschat de populariteit van Hitler, en vooral onderschat hij de populariteit van de bewapening. […] Met de opbouw van een sterke Wehrmacht en de herziening van het verdrag van Versailles was voor velen de wereld weer in orde.”
Aly zal dit alles vermoedelijk niet ontkennen. Hij heeft echter een aspect van de nazi-dictatuur willen belichten dat tot nu toe weinig aandacht heeft gekregen. Overigens niet wat Nederland betreft, want in 1999 verscheen van de Nederlandse historicus Gerard Aalders al het boek ‘Roof’.
Jan Luijten is journalist en heeft in het verleden geschreven voor de Volkskrant
- Götz Aly: ‘Hitlers Volksstaat. Raub, Rassenkrieg und nationaler Sozialismus’ (S. Fischer 2005) 444 pagina’s, € 22,90 ISBN 3 10 000420 5
Reacties
Geen reacties aanwezig