'Shitstorm' - een typisch Duits woord
Taalcolumn voor de Dag van de Duitse taal

Katja Riemann kan er sinds kort over meepraten. De bekende Duitse actrice had tijdens een interview op de Noord-Duitse tv onlangs duidelijk de bokkenpruik op. "Hier wil je het toch niet écht over hebben, of wel?", was haar antwoord op zo'n beetje elke vraag van de zwetende interviewer. Terwijl hij steeds bleker om z’n neus werd, brak op internet de hel los. Een golf van boosaardige verontwaardiging kwam via de sociale media op Riemann neer. In goed Duits: er brak een Shitstorm uit.

Riemann is voorlopig de laatste in een lange rij. Een beetje Promi heeft er wel ervaring mee – vaak breed uitgemeten in de media. Vorig jaar nog uitgeroepen tot 'Anglicisme van het jaar 2011', is het begrip in Duitsland daardoor inmiddels volledig ingeburgerd. Gek eigenlijk, want gewoonlijk proberen Duitsers hun taal zo goed als het gaat te vrijwaren van Engelse invloeden.

'Shades of Grey'

Zo is de bestseller 'Fifty Shades of Grey' in Duitsland uitgegeven zonder het eerste woord. 'Shades of Grey' als titel is voldoende herkenbaar voor de scharen schalkse lezers, maar het is toch maar mooi één Engels woordje minder. Drie aaneengeschakelde Engelse woorden is voor Duitse begrippen echt de limit. Of wat kan anders de reden zijn?

Het gekke is: net als bij Handy, 'Duits' voor mobiele telefoon, wordt in Engelstalige landen het woord Shitstorm helemaal niet gebruikt in de Duitse betekenis. Ook daar gaan mensen natuurlijk wel online tekeer tegen anderen, en niet zo’n beetje ook. Daar heeft het anoniem inbeuken op beroemde of minder bekende mensen de taal al verrijkt met woorden als trolling en haters. Maar leg dat maar eens uit aan een Duits publiek. Roept toch eerder associaties op met kabouters dan met een woedende meute.

On-Duits

Kwaadwillend zou je kunnen denken dat Duitsland met opzet leenwoorden invoert zodra het uitdrukking wil geven aan iets smadelijks. Alsof het zo on-Duits is, dat er geen eigen woord voor bestaat. Amoklauf is er ook zo één. Afgeleid van het Maleise woord amok en gebruikt voor iemand die met excessief geweld om zich heen raast. Alsof Duiters uit zichzelf nooit in blinde woede zouden ontsteken.

Nee, dat hebben ze afgekeken van de Nederlanders (‘amok maken’) en de Engelsen (‘to run amok’) – die het weer uit de koloniën hebben meegenomen. Al spreekt het dan voor ons dat de Duitse betekenis dichter bij de Engelse staat dan bij de Nederlandse. Hier is het toch meer zoiets als ‘stennis schoppen’. Typisch is nog de beheerste draai in het Duits, waar ze niet rennen, maar Amok laufen.

Zo ook met Shitstorm. Uit hun aard zitten Duitsers tenslotte kalm achter hun Rechner wat op hun Tastatur te tikken. De administratie aan het doen, waarschijnlijk. Hoe moet je dan verklaren dat er Duitse grofheden en scheldkanonnades over het internet vliegen? Van de Amerikanen afgekeken, natuurlijk! Kom, we noemen het Shitstorms!

Anale fixatie 

Maar dat is als gezegd malicieus gedacht. Een andere verklaring: Duitsers gaan als het gaat om negatief geladen krachttermen, sowieso lichtelijk gebukt onder een anale fixatie. Misschien dat ze het woord daarom graag gebruiken. Waar wij in Nederland graag met ziektes mogen vloeken, zijn het in Duitsland de achterwerken en uitwerpselen die je om de oren vliegen. Denk alleen maar aan het bekendste Duitse scheldwoord. Dat is niet voor niets ook hier populair. Vloekt heerlijk weg. Of vraag een Duitser maar eens naar vertalingen van ‘ijskoud’ of ‘besodemieteren’.

Misschien appelleert Shitstorm ook wel gewoon aan de Duitse voorkeur voor beeldend taalgebruik. Zoals ook woorden als Angstgegner of Feierabend de fantasie prikkelen, zie je de donkere wolken van de Shitstorm zich al over iemand uitstorten. Haast zo plastisch als het onovertroffen ‘when the shit hits the fan…’. Was vast ook populair geworden in Duitsland. Maar ja, meer dan drie woorden.