Hopen op de 'Merkel-opleving'
Duitsland is toe aan een goed jaar

van Carina de Jonge 

Het is een geliefd Duits oudjaarsspelletje, de toekomst voorspellen met een gesmolten klompje lood. Blei gießen. Lood smelten boven een kaars, in een glas water gooien en kijken wat het vormeloze stolsel te vertellen heeft. Duitse media en vooraanstaande deskundigen spelen het spel graag. Na een lange periode van economische malaise, hoge werkloosheid en massa-ontslagen vinden zij het tijd voor een goed jaar.

'Merkel-opleving' 

Optimisme is de boodschap van de Duitse 'glazen bol-kijkers'. Of de media zich bij hun prognoses nu op astrologen beroepen (zoals Bild) of op economische onderzoeksinstituten (zoals Der Spiegel), Duitsland heeft het ergste achter de rug.

Zo voorspelt de vooraanstaande econoom en regeringsadviseur Bert Rürup in Der Spiegel een "Merkel-opleving" in de conjunctuur. Bovendien hebben instituten als het Rheinisch-Westfälisches Institut für Wirtschaftsforschung in Essen en het Institut für Weltwirtschaft uit Kiel hun prognoses voor het komend jaar nog eens opgeschroefd. In hun analyse van oktober 2005 gingen de wetenschappers uit van een groei van het bruto binnenlands product (BBP) van ongeveer één procent. Inmiddels verwachten zij op grond van de regeringswisseling ruim anderhalf procent groei.

Critici zijn echter van mening dat de juichende toon van deze voorspellingen ongegrond is. De olieprijzen blijven immers onveranderd hoog en daar kan geen “Merkel-opleving” iets aan doen. Bovendien verwachten zij dat ook de werkloosheid in 2006 nog steeds groot zal zijn. Veel ondernemingen hebben voor 2006 al massa-ontslagen aangekondigd. Om over de gevolgen daarvan voor de consumptie van de Duitse bevolking nog maar te zwijgen.

WK-jubel

Het land grijpt elke reden tot optimisme dankbaar aan. Zo ook de komst van het wereldkampioenschap voetbal naar Duitsland. De Bundesagentur für Arbeit verwacht dat het evenement vijftigduizend nieuwe arbeidsplaatsen zal opleveren. De Duitse regering gebruikt het sportevenement om het land van zijn beste kant te presenteren. Circa dertig miljoen euro is geïnvesteerd in het cultureel programma rond het WK. Bovendien gaat in het kader van Duitslands WK-gastheerschap een nieuwe imagocampagne van start: 'Deutschland, Land der Ideen'.  Toch deelt niet iedereen in de WK-jubelstemming. Economen vinden bijvoorbeeld de voorgespiegelde banengroei wel erg rooskleurig. Zij gaan uit van tienduizend of op zijn hoogst veertigduizend nieuwe arbeidsplaatsen.

Gepaste trots

Opleving of niet, wat Duitsland in 2006 zeker gaat doen is gedenken. Het Schiller- en Einsteinjaar (2005) is achter de rug, nu is het de beurt aan dichter Heinrich Heine (1797-1856) en dominee en verzetsheld Dietrich Bonhoeffer (1906-1945). Twee kosmopolitische, kritische denkers wier erfenis Duitsland met gepaste trots kan eren. Heine, die een groot deel van zijn leven in Frankrijk in ballingschap doorbracht, werd al kort na zijn dood dé vertegenwoordiger van de Duitse poëzie. Bonhoeffer moest langer op eerbetoon wachten. Pas in 1998 verklaarde het federaal gerechtshof het doodsvonnis ongeldig, op grond waarvan de verzetsstrijder kort voor het eind van de Tweede Wereldoorlog in het Zuid-Duitse concentratiekamp Flossenbürg werd geëxecuteerd.

Optimisme is de boodschap, 2006 moet eindelijk weer eens een goed jaar worden. Al werken moderne media niet met lood om hun berichten te staven, zij hebben één belangrijke eigenschap met het Duitse nieuwjaarsritueel gemeen. Met hun waarnemingen geven zij vorm aan de werkelijkheid. Dus misschien krijgen ze nog gelijk ook.

Carina  de Jonge is germaniste en promoveert in München.

Officiele regeringspagina rond het WK 2006
Campagnesite Land der Ideen
Dietrich Bonhoeffer
Heinrich Heine portaal