Goethe verspreidt Duitse taal en democratie
Goethe-Institut viert 60-jarig jubileum

“Het Goethe-Institut heeft er beslist toe bijgedragen dat Duitsland tegenwoordig op alle continenten een hoog aanzien geniet”, zei minister Westerwelle van Buitenlandse Zaken in zijn toespraak ter gelegenheid van het 60-jarig jubileum. Het instituut heeft nog steeds als kerntaak het verspreiden van kennis van de Duitse taal in binnen- en buitenland, maar het takenpakket is in de loop der jaren steeds verder uitgebreid. Zo steunt het Goethe-Institut internationale culturele uitwisseling en informeert het over de Duitse maatschappij, cultuur en politiek. Tegenwoordig zijn er 3000 werknemers in dienst en organiseert het instituut in 92 landen jaarlijks honderdduizenden evenementen. 

In 'Lederhosen' naar Azië

De beginperiode was niet gemakkelijk. Vooral de omgang met het verleden van de nazi-dictatuur was problematisch. Aanvankelijk was de doelstelling om het naoorlogse Duitsland van zijn beste kant te presenteren. De culturele werkzaamheden hadden toen vooral een folkloristisch karakter. Zo organiseerde het instituut in 1962 een tournee voor een Beiers ballet in klederdracht in Zuid-Oost-Azië.

Vanaf de jaren zestig ontwikkelde het instituut een duidelijker politiek-maatschappelijk profiel. Zo sprak de historicus Golo Mann op een manifestatie van het Goethe-Institut in Rome in 1964 al over de erkenning van de Oder-Neisse grens, de Pools-Duitse grens die na de Tweede Wereldoorlog voor veel onenigheid tussen de twee landen zorgde. De Oder-Neisse grens werd uiteindelijk pas na de Duitse hereniging definitief door Duitsland erkend.

Aanspreekpunt in crisisgebieden

De aard van de werkzaamheden van het Goethe-Institut verschilt per regio. In ontwikkelingslanden helpt het bij het opbouwen van een algemene culturele infrastructuur. In crisis- en conflictgebieden beschouwt de instelling zich steeds meer als een aanspreekpunt. Zo wil het Goethe-Institut zich sinds de onrusten in het Midden-Oosten en Noord-Afrika inzetten voor democratisering van die gebieden. Het helpt bijvoorbeeld bij de oprichting van jongerenparlementen en cultuurfora. 

“Ons voordeel in vergelijking met anderen is dat we al voordat de revoluties plaatsvonden een vertrouwensbasis hadden met activisten van de verzetsbewegingen. Die moeten we nu absoluut gebruiken”, aldus directeur van het Goethe-Institut Klaus-Dieter Lehmann in een interview met nieuwssite tagesschau.de.

Daarnaast organiseert het Goethe-Institut samen met het bedrijfsleven, de politiek en de wetenschap de zogenoemde 'Deutschlandjahre'. Elk jaar kiest het instituut een land dat extra veel aandacht krijgt voor de promotie van de Bondsrepubliek. Dit jaar vindt het 'Deutschlandjahr' in India plaats, gevolgd door Rusland in 2012 en Brazilië in 2013. "We hebben nu een aanbod van een scholenketen in India van 1000 scholen om overal Duitse taalcursussen te beginnen", aldus directeur Lehmann.

Goethe-Institut in Nederland

Met Groot-Brittannië, Ierland en Scandinavië behoort Nederland tot de regio Noord-West-Europa. Hier ligt de nadruk op het voortzetten van de oorspronkelijke functies van het Goethe-Institut: de instituten bevorderen de kennis van de Duitse taal in het buitenland en steunen de internationale culturele samenwerking.

Het Nederlandse Goethe-Institut heeft in vergelijking met andere landen in de Noord-West-Europese regio een bijzonder divers en succesvol aanbod van Duitse taalcursussen, vertelt Barbara Honrath, directeur van het Goethe-Institut Niederlande. Op minstens zes verschillende niveaus worden cursussen aangeboden. “Bij de bevordering van de Duitse cultuur ligt de nadruk vooral op de hedendaagse kunst”, zegt Honrath. In Nederland bevindt het Goethe-Institut zich in Rotterdam en Amsterdam. Bovendien biedt het instituut in Den Haag taalcursussen aan.