In Memoriam: Dik Linthout
Auteur 'Onbekende Buren' overleden

Op 4 mei komt een Duitser op de Dam en vraagt aan een Nederlander: “Wat is hier aan de hand?” De Nederlander antwoordt: ”Wij herdenken vandaag onze doden en gevallenen uit de Tweede Wereldoorlog.” “Ja," zegt de Duitser, "bij ons in Duitsland zijn ook heel veel mensen omgekomen.” "Dat klopt", antwoordt de Nederlander, "dat vieren we morgen.”

Voor een goede grap of een anekdote kon je altijd bij Linthout terecht – vooral als je daarmee de kern van de soms moeilijke verhouding tussen Nederlanders en Duitsers wist te raken. Daarom verwerkte hij zulke anekdotes ook graag in zijn voordrachten en boeken ('Onbekende buren', Amsterdam: Atlas, 2000, en: 'Frau Antje und Herr Mustermann. Niederlande für Deutsche', Berlin: Ch. Links, 2002). Linthout lezen of naar hem luisteren was daardoor een groot genoegen. En je stak er ook nog veel van op.

80-procent-regel

Zo leerde je van hem dat Duits en Nederlands verwante talen zijn en dat het voor een Nederlander of een Duitser helemaal niet zo moeilijk is de taal van de ander te leren. Dat komt omdat de door hem bedachte ‘80-procent-regel’ van toepassing is. Die houdt in dat beide talen voor 80 procent identiek zijn, waardoor je je in het buurland met een paar trucjes en handigheidjes heel acceptabel verstaanbaar kunt maken.

”Wie als Nederlander Duits wil spreken in Duitsland”, schreef hij eens, “hoeft zich weinig zorgen te maken over de grammaticale correctheid. Een mededeling als „Die Mann die da auf die Ecke steht, mit die Hände in die Säcke und die Hut auf...“ wordt door de meeste Duitsers veel beter begrepen dan wanneer een Oberbayer hetzelfde in goed Oberbayrisch zou zeggen."

De verwantschap tussen Duits en Nederlands, maar ook de valkuilen die daarbij op de loer liggen, behoorden tot de lievelingsonderwerpen van Linthout. Geen wonder, want als drukbezet vertaler van beroemde Duitse schrijvers als Heinrich Heine, Egon Erwin Kisch, Ingrid Noll en Stefanie Zweig en als docent Nederlands aan het Goethe-Institut Amsterdam was taal zijn passie.

En ook dit thema vrolijkte hij graag op met anekdoten, het liefst afkomstig van uit zijn eigen familie. “Mijn Duitse schoonmoeder – ik ben al jaren met een Duitse getrouwd – spreekt geen Engels en het Duits van mijn moeder is vaak wel even wennen. Toen mijn moeder ooit een keer als toetje vruchtenvla opdiende (dus vanillevla met wat vers fruit) was mijn schoonmoeder vooral ingenomen met de voor haar volstrekt onbekende vla. Ze vroeg mijn moeder: ‘Annie, hast du das selbst gekocht?’, waarop mijn moeder waarheidsgetrouw antwoordde: ‘Ja, Kriemhild, dat hab ich selbst gekocht’ – want het Nederlandse woord ‘gekocht’ betekent in het Duits ‘gekauft’.”   

Humor

In de Nederlands-Duitse gemeenschap was Linthout een begrip. Veel Duitsers en Nederlanders die beroepshalve of vanwege studie met het buurland te maken hebben, kennen zijn boek - Onbekende buren is inmiddels in zevende druk verschenen, de vertaling Frau Antje und Herr Mustermann haalde een vijfde oplage en vormde de basis voor een nieuwe serie ‘Ausland für Deutsche’. Of ze kwamen Linthout tegen bij een van zijn vele optredens. Menigeen heeft ook zijn Nederlands aan hem te danken, dat hij zijn Duitse studenten aan het Goethe-Institut Amsterdam met veel humor, kennis en didactische vaardigheid bijbracht.

Zijn omgeving was geschokt toen die twee jaar geleden hoorde dat hij ernstig ziek was. Toen hij in 2006 instortte, werd bij hem een kwaadaardige hersentumor ontdekt. Maar Dik Linthout zou Dik Linthout niet zijn als hij er het bijltje bij had neergegooid. Na een zware operatie ging hij al snel weer aan het werk, liefdevol gesteund door zijn vrouw Gisela en hun twee kinderen. Hij schreef, hield voordrachten en onderhield zijn talloze Nederlands-Duitse contacten.

Zijn enige zorg gold niet hemzelf, maar zijn vrouw, die hij in de laatste fase van zijn ziekte teder en met een knipoog zijn “geliefde en verpleegster” noemde. “Voor jezelf is het eenvoudig”, zei hij een keer. “Je sterft en bent dood. Maar het is veel erger voor mijn vrouw, die zonder partner verder moet leven.”

Dapper en met bewonderenswaardige kracht vocht hij tegen het gezwel in zijn hoofd. Een strijd die hij wel moest verliezen en uiteindelijk ook verloor. Op de avond van 23 december overleed Dik Linthout, na een kort ziekbed, vredig thuis in Amsterdam. Zijn dood is een groot verlies voor iedereen die hem kende. Want met zijn zachte, humoristische karakter en zijn kennis heeft hij meer voor de toenadering tussen Nederlanders en Duitsers gedaan dan een hele serie dure conferenties ooit kan bereiken.

Het ga je goed, Dik. We zullen je missen.

Gerd Busse is de Duitse vertaler van de boeken van Dik Linthout en is o.a. betrokken bij het dnl-Projekt

Vertaling: Marja Verburg, redacteur Duitslandweb

Afbeeldingen:

Gerd Busse