AfD levert voor het eerst regio-bestuurder

Robert Sesselmann won de verkiezing als Landrat voor het district Sonneberg van de CDU'er Jürgen Köpper, ondanks het feit dat deze laatste werd ondersteund door de SPD, de Groenen, de FDP en Die Linke. Sesselmann kreeg 52,8 procent van de stemmen en behaalde daarmee de benodigde absolute meerderheid. De 50-jarige advocaat is nu nog lid van het deelstaatparlement in Thüringen. 

Sesselmann won de verkiezing met een campagne waarin de landelijke politiek de hoofdrol speelde, aldus nieuwssite Tagesschau. Het ging onder meer om het omstreden Heizungsgesetz, de hoge inflatie en het gestegen aantal vluchtelingen. Minister-president van Thüringen Bodo Ramelow (Die Linke) noemde de winst van Sesselmann "een signaal aan de hele bondsrepubliek", waarmee de kiezers in Sonnenberg willen laten zien "dat hen veel dingen niet bevallen". 

Sonneberg is met 57.000 inwoners een van de kleinste districten in Duitsland, maar toch leidt de verkiezing tot veel ophef. Duitse politici en media spreken van een cesuur en een dambreuk. De verkiezing van Sesselmann is "een alarmsignaal voor alle democratische krachten", aldus de minister van Binnenlandse Zaken van Thüringen Georg Maier (SPD). Groenen-prominent Katrin Göring-Eckardt geeft de CDU de schuld van de winst, omdat die met een "cultuurstrijd" de AfD wind in de zeilen geeft. CDU-politicus Mario Czaja houdt de politiek van de bondsregering juist verantwoordelijk.

De rechts-nationalistische AfD is de afgelopen jaren steeds verder geradicaliseerd. De andere Duitse politieke partijen willen daarom niet met haar samenwerken. 

Extreem-rechts

De AfD wordt sinds 2021 als geheel in de gaten gehouden door de binnenlandse veiligheidsdienst Verfassungsschutz. De veiligheidsdienst in de deelstaat Thüringen heeft de AfD al langer in het vizier en ziet de partij als bewezen extreem-rechts. Daar is Björn Höcke fractievoorzitter, voorman van de extreem-rechtse partijvleugel Der Flügel. Die vleugel is officieel in 2020 opgeheven, maar de invloed van de extreem-rechtse AfD'ers in de partij is gebleven, aldus de Verfassungsschutz. 

De Flügel-aanhangers propageerden volgens de Verfassungsschutz vreemdelingenhaat en een anti-democratische ideologie. De partij als geheel schendt de menselijke waardigheid en ondermijnt de democratie, aldus de veiligheidsdienst. 

Tijdens de coronacrisis profiteerde de AfD van de polarisatie in de samenleving en wist ze mensen aan te spreken die zich tegen het coronabeleid van de bondsregering keerden. Gematigde AfD'ers als voormalig partijvoorzitter Jörg Meuthen hadden steeds meer moeite zich tegen de radicale koers te verzetten. Hij verliet de AfD vorig jaar gedesillusioneerd. De oorlog in Oekraïne heeft de tegenstellingen nog verder vergroot. Verschillende AfD-politici hebben zich het afgelopen jaar pro-Russisch uitgelaten en uit onderzoek blijkt dat pro-Russische boodschappen en complottheorieën de meeste steun krijgen van AfD-kiezers.

Koploper in de peilingen in Oost-Duitsland

Tegelijkertijd is de AfD een stabiel onderdeel van het Duitse partijenlandschap geworden. Ze is in alle Duitse deelstaatparlementen gekozen. In Oost-Duitse Bundesländer werd ze soms zelfs vanuit het niets de tweede partij. Sinds 2017 is de AfD ook in de Bondsdag vertegenwoordigd, destijds na de CDU en de SPD als derde partij. Sinds 2021 is ze met 78 zetels de vijfde partij.

In de landelijke peilingen doet de partij het de afgelopen weken goed: ze staat nu op rond de 18 tot 20 procent van de stemmen. Volgens een aantal peilers zou de AfD, als er nu Bondsdagverkiezingen zouden zijn, als tweede partij uit de bus komen. Volgend jaar zijn er deelstaatverkiezingen in Thüringen, Saksen en Brandenburg. In alledrie de Oost-Duitse Bundesländer staat de AfD in de peilingen nu op de eerste plek: in Brandenburg deelt ze die positie met de SPD (beide partijen staan op 24 procent in de peilingen), in Thüringen en Saksen loopt ze met 28 procent op kop.